Verbum

крывяны́, -а́я, -о́е.

1. гл. кроў.

2. Які складаецца з крыві.

Крывяная пляма.

3. Прыгатаваны з крыві, з крывёю.

Крывяная каўбаса.

кры́га¹, -і, ДМ кры́зе, мн. -і, крыг, ж.

Ільдзіна на рацэ, на возеры.

кры́га², -і, ДМ кры́зе, мн. -і, крыг, ж.

Рыбалоўная сетка, якой ловяць рыбу ўдвух, ідучы бродам.

крыгало́м, -у, м.

1. Перыяд, калі пачынае ламацца лёд на рэках.

2. Збудаванне для засцярогі моста ад крыгаходу.

крыгахо́д, -у, М -дзе, м.

Рух лёду па цячэнні рэк вясной (у час раставання) і восенню (у час замярзання).

|| прым. крыгахо́дны, -ая, -ае.

крыж, -а, мн. крыжы́, -о́ў, м.

1. Прадмет хрысціянскага культу ў выглядзе вертыкальнага стрыжня з адной або дзвюма папярочнымі перакладзінамі, на якім, згодна з Евангеллем, быў распяты Ісус Хрыстос; сімвал выратавання і збавення чалавецтва.

К. на купале царквы.

Нацельны к.

Крыжы на магілах.

2. У хрысціян: малітоўны жэст правай рукой, які сімвалізуе такі прадмет.

3. Фігура з дзвюх ліній, якія перасякаюцца пад прамым вуглом.

Намаляваць к.

4. Знак узнагароды, ордэн у форме такой фігуры.

Георгіеўскі к.

5. Ніжняя частка хрыбетніка, якая складаецца з пяці пазванкоў, злучаных з касцямі таза (спец.).

6. перан., адз. Пра цяжкі лёс, які выпаў на чыю-н. долю.

Цярпліва зносіць к. пакут.

○

Таварыства Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца — арганізацыя для аказання дапамогі ваеннапалонным, хворым, раненым, пацярпелым у вайну.

◊

Несці крыж — цярпліва пераносіць пакуты, выпрабаванні.

Ставіць крыж на кім-чым (разм.) — лічыць каго-, што-н. скончаным, больш не існуючым; траціць усякую надзею на каго-, што-н.

|| памянш. кры́жык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1, 3 і 4 знач.).

|| прым. крыжо́вы, -ая, -ае (да 1—5 знач.) і крыжавы́, -а́я, -о́е (да 5 знач.; спец.).

Крыжовы шлях.

Крыжавая косць.

крыжава́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Гульня-задача, у якой фігуру з перакрыжаванымі радамі клетак патрэбна запоўніць літарамі так, каб па вертыкалі і гарызанталі атрымаліся патрэбныя словы; красворд.

|| прым. крыжава́начны, -ая, -ае.

крыжава́ны, -ая, -ае.

1. Размешчаны крыж-накрыж.

Крыжаваная рыфма (цераз радок).

2. перан. Які вядзецца адразу з некалькіх бакоў; перакрыжаваны.

К. агонь.

крыжава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -жу́ецца; незак.

Размяшчацца крыж-накрыж; перасякацца.

|| зак. скрыжава́цца, -жу́ецца.

Лініі скрыжаваліся.

крыжаві́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Павук з крыжападобным рысункам са светлых плям на спіне.