Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

швейца́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

Вартаўнік ля знадворных дзвярэй у пад’ездах устаноў, рэстаранаў, гасцініц, жылых памяшканняў.

|| прым. швейца́рскі, -ая, -ае.

швейца́рская, -ай, мн. -ія, -іх, ж.

Памяшканне для швейцара.

швейца́рцы, -аў, адз. швейца́рац, -рца, м.

Насельніцтва Швейцарыі.

|| ж. швейца́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. швейца́рскі, -ая, -ае.

швертбо́т, -а, Мо́це, мн. -ы, -аў, м.

Паруснае аднамачтавае спартыўнае судна з высоўным кілем.

шві́ва, -а, н. (разм.).

Тое, што шыецца.

Маці сядзіць са швівам у руках.

шві́цкі, -ая, -ае.

У выразе: швіцкая парода — парода буйной рагатай жывёлы [ад назвы кантона Швіц у Швейцарыі, дзе ўпершыню выведзена гэта парода].

шво, -а, мн. -ы, -оў, н.

1. Месца злучэння сшытых кавалкаў тканіны, скуры.

Парвацца ў шве.

Накладаць швы (сшываць, змацоўваць краі раны, парэзу).

2. Месца злучэння частак чаго-н. (спец.).

Швы чэрапа.

Ш. цаглянай кладкі.

3. Спосаб шыцця, вышыўкі.

Няроўнае ш.

Сцябліністае ш.

Рукі па швах — пра рукі, выцягнутыя ўніз удоўж тулава.

Трашчыць па ўсіх швах — прыходзіць у поўны заняпад, развальвацца; разм.).

|| прым. шыўны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.; спец.).

Ш. матэрыял (у хірургіі).

шво́ран, -рна, мн. -рны, -рнаў, м.

Стрыжань у паваротным злучэнні пярэдняй часткі кузава павозкі, які забяспечвае павароты на хаду.

|| прым. шво́рнавы, -ая, -ае.

швэ́ндацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм., неадабр.).

Хадзіць без справы, занятку, сноўдацца.

Швэндаўся дзень невядома дзе.

|| наз. швэ́нданне, -я, н.

шкада́.

1. безас., у знач. вык., каго-чаго або з інф. Пра пачуццё жалю, спагады і пад. да каго-, чаго-н.

Ш. хворай сястры.

Ш. глядзець на яго.

2. безас., у знач. вык., чаго або з інф. Пра нежаданне аддаць, страціць і пад. што-н.

Мне нічога не ш. для вас.

Гадка з’есці і ш. кінуць (прымаўка).

3. безас., у знач. вык., са злучнікамі «што», «калі» ці без іх. Даводзіцца пашкадаваць.

Ш., што яны не прыедуць.

4. у знач. пабочн. сл. На жаль.

З’ездзіць бы, ды, ш., часу няма!