Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

чый², чы́ю, м.

1. Высокі стэпавы кавыль, які расце ў Сярэдняй і Цэнтральнай Азіі.

Сцябло чыю.

2. Высушаныя сцёблы гэтай расліны, якія выкарыстоўваюцца для пляцення розных вырабаў, а таксама як сыравіна для папяровай і цэлюлознай вытворчасці.

чы́йсьці, чыя́сьці, чыёсьці, займ. неазнач.

Які невядома каму належыць.

Пачуўся ч. стук.

Ляжала на стале чыясьці кніжка.

чый-не́будзь, чыя-не́будзь, чыё-не́будзь; займ. неазнач.

Які належыць каму-н.

чый-нічы́й, чыя-нічыя́, чыё-нічыё; займ. неазнач.

Які належыць сяму-таму.

чык, выкл. (разм.).

1. Ужыв. гукапераймальна для абазначэння кароткага адрывістага трэску, ляску і пад.

У хаце чыкалі ходзікі: чык-чык...

2. у знач. вык. Ужыв. ў знач. дзеясл. чыкаць—чыкнуць.

Нажом чык — і пальца няма.

чы́кацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак., з кім-чым (разм.).

Валаводзіцца, вазіцца.

Чаго з ім ч.!

чы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра гукі, якія ўтвараюцца работай некаторых механізмаў.

Гадзіннік чыкае.

2. што і без дап. Хутка рэзаць, сячы і пад. (разм.).

|| аднакр. чы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. чы́канне, -я, н.

чыкільга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

Ісці, кульгаючы, прыпадаючы на адну нагу.

|| наз. чыкільга́нне, -я, н.

чыкіля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.

Тое, што і чыкільгаць.

|| наз. чыкіля́нне, -я, н.

чылі́йцы,-аў, адз. чылі́ец, -лійца, м.

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Чылі.

|| ж. чылі́йка, -і, ДМ -лійцы, мн. -і, -лі́ек.

|| прым. чылі́йскі, -ая, -ае.