Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

клакёр, -а, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, наняты для апладзіравання артыстам або іх асвістання, каб зрабіць уражанне поспеху або правалу спектакля.

кла́ксан, -а, мн. -ы, -аў, м.

Ранейшая назва прыстасавання для падачы гукавога сігналу ў аўтамабілі, матацыкле і інш., а таксама сам сігнал.

Націснуць на к.

клан, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Род, радавая абшчына [першапачаткова ў кельцкіх народаў] (спец.).

2. перан. Адасобленая групоўка людзей, якія лічаць сябе лепшымі, прывілеяванымі ў якіх-н. адносінах.

|| прым. кла́навы, -ая, -ае.

Кланавая абмежаванасць.

клані́раваць, -рую, -руеш, -руе; зак. і незак., каго-што (спец.).

Ажыццявіць (ажыццяўляць) біялагічнае капіраванне метадам геннай інжынерыі.

К. расліны.

|| наз. клані́раванне, -я, н.

кла́няцца, -яюся, -яешся, -яецца; незак.

1. каму-чаму. Рабіць паклоны ў знак прывітання, павагі, удзячнасці.

К. бацькоўскаму дому.

2. каму. У пісьме або праз каго-н. перадаваць прывітанне.

Кланяйся ад майго імя ўсім родным.

3. перан., каму і перад кім. Звяртацца з просьбай, уніжана аб чым-н. прасіць (разм.).

Кожнаму бюракрату прыходзіцца к.

|| зак. паклані́цца, -ланю́ся, -ло́нішся, -ло́ніцца.

кла́пан, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Дэталь у кампрэсарах, рухавіках унутранага згарання і інш., якая закрывае праход пары, газу або вадкасці.

Засцерагальны к.

2. Частка полага органа ў выглядзе складкі ў сэрцы, якая не дае рухацца крыві ў адваротным напрамку.

Сардэчны к.

3. Нашыўка з куска матэрыі, якая прыкрывае кішэню або шво на адзенні.

|| прым. кла́панны, -ая, -ае.

клапата́ць, -пачу́, -по́чаш, -по́ча; -пачы́; незак. (разм.).

Вельмі старанна, настойліва і рупліва займацца чым-н.

К. каля стала.

|| зак. паклапата́ць, -пачу́, -по́чаш, -по́ча; -пачы́.

клапатлі́вы, -ая, -ае.

1. Уважлівы, старанны.

К. гаспадар.

2. Які патрабуе клопатаў, турбот.

Клапатлівая справа.

|| наз. клапатлі́васць, -і, ж.

клапату́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).

Клапатлівы чалавек.

|| ж. клапату́ха, -і, ДМу́се, мн. -і, -ту́х.

клапаці́цца, -пачу́ся, -по́цішся, -по́ціцца; незак.

1. па кім-чым, каля каго-чаго. Старанна і дбайна займацца чым-н.; працаваць над чым-н.; працаваць над чым-н.

К. па справе.

К. каля гаспадаркі.

2. без дап. і з дадан. Непакоіцца, турбавацца з выпадку чаго-н.

Гаспадыня пачала к., дзе каго пасадзіць.

3. аб кім-чым і пра каго-што. Праяўляць клопат аб кім-, чым-н.

К. пра ўнукаў.

|| зак. паклапаці́цца, -пачу́ся, -по́цішся; -по́ціцеся.