Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

бучны́, -а́я, -о́е.

Які мае буйную сакавітую зеляніну (пра расліны).

Б. клён.

|| наз. бу́чнасць, -і, ж.

бушава́ць, -шу́ю, -шу́еш, -шу́е; -шу́й; незак.

1. Бурна, імкліва выяўляць сваю разбуральную сілу (пра вецер, агонь, ваду).

Полымя бушуе.

Бушуюць хвалі.

2. перан. Бурна выказваць сваё незадавальненне, буяніць (разм.).

Чаго ты бушуеш?

|| наз. бушава́нне, -я, н.

бушла́т, -а, Ма́це, мн. -ы, -аў, м.

Матроская суконная куртка або салдацкая куртка на ваце.

Флоцкі б.

|| прым. бушла́тны, -ая, -ае.

бушме́ны, -аў, адз. бушме́н, -а, м.

Абагульняючая назва некаторых карэнных народаў Паўднёвай Афрыкі, а таксама прадстаўнікі гэтага насельніцтва.

|| ж. бушме́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. бушме́нскі, -ая, -ае.

буякі́, -о́ў.

Кустовая ягадная расліна сямейства верасовых, а таксама цёмна-сінія з шызым налётам ягады гэтай расліны.

Кіславатыя б.

|| прым. буяко́вы, -ая, -ае.

Б. настой.

буя́н, -а, мн. -ы, -аў, м. (разм., неадабр.).

Той, хто схільны буяніць; скандаліст.

Гэты б. вядомы далёка.

буя́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак. (разм.).

Скандаліць, дэбашырыць.

|| наз. буя́нства, -а, н.

буя́ны, -ая, -ае.

Скандальны, непакорны, схільны да буянства.

Б. характар.

буя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.

1. Бурна расці; пышна красаваць.

Ярына на полі буяла.

Жыццё буяе (перан.).

2. Расці ў націну (пра бульбу, памідоры і пад.), у салому (пра жыта, пшаніцу і інш.), разрастацца на шкоду плоданашэнню.

Памідоры буяюць.

|| наз. буя́нне, -я, н.

бы¹ (пасля галосных — б), часц.

Ужыв. пры дзеясловах прошлага часу, інфінітывах са знач.:

1) умоўнай магчымасці дзеяння.

Я паехаў бы, калі б быў час;

2) ветлівай прапановы.

Ты прылёг бы на хвіліну;

3) пажадання.

Паспець бы да дажджу прывезці сена;

4) просьбы.

Праведаў бы ты бацьку;

5) боязі, апаскі.

Паспець бы на цягнік.