Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

дзіця́ і дзіцё, дзіця́ці, Т дзіцём і дзіцем, мн. дзе́ці, дзяце́й, н.

1. Малы хлопчык або дзяўчынка.

Дзеці дашкольнага ўзросту.

Д. не заплача — матка не здагадаецца (прыказка). Яшчэ зусім д.

2. перан., чаго. Пра чалавека, які набыў яркія рысы свайго асяроддзя і часу.

Д. свайго веку.

Д. вуліцы.

Д. прыроды.

|| ласк. дзіця́тка, -а, мн. -кі, -так, н. (да 1 знач.).

дзіцяня́ і дзіцянё, -ня́ці, мн.я́ты, -ня́т, н.

Тое, што і дзіця (дзіцё).

дзіця́чы, -ая, -ае.

1. гл. дзеці.

2. перан. Неўласцівы даросламу, нясталы.

Вырас, а розум д.

Дзіцячыя разважанні.

дзі́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. Дзікае, непрышчэпленае пладовае дрэва.

2. Плод такога дрэва.

Дзічкі смачныя тады, калі ўлежацца.

|| прым. дзі́чкавы, -ая, -ае.

дзічы́на, -ы, ж.

1. зб. Дзікія звяры і птушкі як прадмет палявання.

Лясная д.

2. Мяса дзікіх жывёл і птушак.

Насмажыць дзічыны.

дзічы́ны гл. дзік.

дзічы́ха, -і, ДМы́се, мн. -і, -чы́х, ж. (разм.).

Самка дзікага кабана, дзіка.

дзічы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; незак., каго-чаго і без дап. (разм.).

Саромецца, ухіляцца ад сустрэч і размоў, асабліва з чужымі ці малазнаёмымі людзьмі.

Д. людзей.

дзічэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.

1. Станавіцца дзікім, перараджацца.

Дрэвы дзічэюць.

Без нагляду лес дзічэў.

2. перан. Станавіцца нелюдзімым, дзіклівым.

Д. у адзіноце.

|| зак. адзічэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е і здзічэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е.

|| наз. дзічэ́нне, -я, н.

дзот, -а, М дзо́це, мн. -ы, -аў, м.

Умацаваны абаронны агнявы пункт у выглядзе зямлянкі.

Па дзотах праціўніка несціхана садзілі гарматы.