Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

чы́сцец, -стца, м.

Паводле вучэння каталіцкай царквы: месца, дзе душы нябожчыкаў ачышчаюцца ад грахоў, перш чым трапіць у рай.

чысце́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Станавіцца больш чыстым (у 1, 4 і 7 знач.).

чысцёха, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -цёсе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -цёх (разм.).

Пра таго, хто вельмі любіць чысціню і імкнецца да чысціні.

Жонка мая вялікая ч.

чы́сцік¹, -у, м.

Травяністая расліна сямейства ясноткавых з кветкамі, сабранымі ў мяцёлкі, і шурпатаваласістым сцяблом.

чы́сцік², -а, мн. -і, -аў, м.

Марская птушка атрада чысцікавых, якая жыве на скалах па берагах паўночных мораў.

|| прым. чы́сцікавы, -ая, -ае.

чысці́лішча, -а, н.

Тое, што і чысцец.

|| прым. чысці́лішчны, -ая, -ае.

чысці́льшчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Работнік, які займаецца чысткай чаго-н.

Ч. дымаходаў.

Ч. ботаў.

|| ж. чысці́льшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

чысціня́, -і́, ж.

1. гл. чысты.

2. Чысты стан чаго-н.

Захоўваць чысціню і парадак у кватэры, на рабочым месцы.

чы́сціцца, чы́шчуся, чы́сцішся, чы́сціцца; незак.

Чысціць (у 1 знач.) сябе ці сваё адзенне, абутак.

|| зак. вы́чысціцца, -чышчуся, -чысцішся, -чысціцца і пачы́сціцца, -чы́шчуся, -чы́сцішся, -чы́сціцца.

|| наз. чы́шчанне, -я, н. і чы́стка, -і, ДМ -тцы, ж.

чы́сціць, чы́шчу, чы́сціш, чы́сціць; чы́шчаны; незак.

1. каго-што. Рабіць чыстым, здымаючы гразь, пыл і пад. з паверхні чаго-н.

Ч. касцюм.

2. што. Здымаць лупіны, скуру, луску і пад. (з гародніны, садавіны, рыбы і інш.; разм.).

Ч. бульбу.

Ч. рыбу.

3. што. Ачышчаць, вызваляць ад таго, што забруджвае, загрувашчвае што-н.

Ч. сад.

4. перан., каго-што. Абкрадаць, рабаваць (разм.).

5. перан., каго (што). Лаяць каго-н., сварыцца на каго-н. (разм.).

|| зак. вы́чысціць, -чышчу, -чысціш, -чысціць; -чышчаны (да 1 і 3 знач.), ачы́сціць, -чы́шчу, -чы́сціш, -чы́сціць; -чы́шчаны (да 1—4 знач.) і пачы́сціць, -чы́шчу, -чы́сціш, -чы́сціць; -чы́шчаны (да 1—4 знач.).

|| наз. чы́стка, -і, ДМ -тцы, ж., чы́шчанне, -я, н. (да 1—3 знач.) і ачы́стка, -і, ДМ -тцы, ж.

|| прым. чысці́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Ч. агрэгат.