Verbum

рот, -а, М ро́це, мн. раты́, -о́ў, м.

1. Поласць паміж верхняй і ніжняй сківіцамі, якая мае адтуліну ў ніжняй частцы твару.

Паласкаць р.

Горка ў роце.

Дыхаць ротам.

Адкрыць р. (таксама перан.: надта здзівіцца; разм.). У р. не лезе што-н. каму-н. (не хоча і не можа есці; разм.). Не браць у р. чаго-н. (не есці або не піць, не ўжываць; разм. У р. не бярэ гарэлкі).

Разявіць р. (таксама перан.: тое, што і адкрыць рот; разм.). Баяцца р. разявіць (перан.: баяцца што-н. сказаць, паспрачацца; разм.). Заціснуць р. каму-н. (таксама перан.: не даць свабодна выказацца; прымусіць маўчаць; разм.). Заляпіць Р. каму-н. (перан.: подкупам, падарункамі прымусіць маўчаць, не гаварыць праўду; разм., неадабр.). Не закрываючы рота гаварыць (не змаўкаючы; разм.). У р. глядзець каму-н. (таксама перан.: угодліва слухаць або слухацца каго-н.; разм., неадабр.).

2. Абрысы і разрэз губ.

Вялікі р.

Прыгожы р.

3. У жывёл: тое, што і пашча. Рыбін р.

4. перан. Ядок, утрыманец (разм.).

Карміць шэсць ратоў.

Лішні р. у сям’і.

|| памянш. ро́цік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.) і рато́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м. Маленькі роцік або раток.

|| павел. раці́шча, -а, мн. -ы, -аў, м. (да 1—3 знач.).

|| прым. ро́тавы, -ая, -ае (да 1—3 знач.; спец.).

Ротавая поласць.

ро́та, -ы, ДМ ро́це, мн. -ы, рот, ж.

Падраздзяленне ў пяхоце і некаторых іншых родах войск, якое ўваходзіць у склад батальёна.

Камандзір роты.

Санітарная р.

Цэлая р. каго-н. (перан.: надта многа).

|| прым. ро́тны, -ая, -ае.

Р. камандзір.

Загад ротнага (наз.).

ро́тар, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Вярчальная частка, вал у машынах.

2. Машына (транспартнае прыстасаванне, прылада), якая кіруецца аўтаматычна і загатоўкі якой рухаюцца па дугах акружнасці разам з прыладамі, якія іх апрацоўваюць.

|| прым. ро́тарны, -ая, -ае.

Ротарная лінія (комплекс ротараў; у 2 знач.).

ро́тмістр, -а, мн. -ы, -аў, м.

У царскай арміі: афіцэрскі чын у кавалерыі, які адпавядаў капітану ў пяхоце, а таксама асоба ў гэтым чыне.

|| прым. ро́тмістрскі, -ая, -ае.

роў¹, ро́ва, мн. равы́, раво́ў, м.

Доўгае паглыбленне, выкапанае ў зямлі; канава.

Процітанкавы р.

|| памянш. раво́к, раўка́, мн. раўкі́, раўко́ў, м.

роў², ро́ву, м.

1. Моцны працяглы крык некаторых жывёлін; гукі, якія нагадваюць такі крык.

Мядзведжы р.

Р. самалётаў.

Р. буры (перан.).

2. Моцны плач (разм.).

Дзеці ўсчалі р.

ро́ўма,

У выразе: роўма раўці (разм.) — вельмі моцна раўці, плакаць.

ро́ўна.

1. у знач. вык. Пра адсутнасць няроўнасцей, упадзін, узгоркаў.

Р., як на стале.

Зімой у полі р. і бела.

2. ро́ўна з, прыназ. з Т. На адной лініі (вышыні, глыбіні і пад.) з кім-, чым-н., на адным узроўні з кім-, чым-н.

Нагрузіць мяхоў на калёсы роўна з канём.

3. часц. Дакладна, якраз.

Р. поўдзень.

Р. праз паўгадзіны.

ро́ўна... (а таксама раўна...).

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) роўны, з роўным, напр.: роўнавугольны, роўнаразмешчаны, роўнарасстаўлены;

2) аднолькава, падобна, напр.: роўнавялікі, роўнадаступны, роўнамагчымы, роўнатрывалы.

роўнавуго́льны, -ая, -ае.

Які мае роўныя вуглы.

Р. многавугольнік.