Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

замагі́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Уст. Па рэлігійных уяўленнях — які чакае чалавека пасля смерці. Замагільнае жыццё. Замагільны свет.

2. Нізкі, глухі, як з магілы (пра голас). Слухай, — замагільным голасам прагаварыў .. [Сафрон] да жонкі. — Гэта Волька, што прыехала, — доктар. Чорны.

зама́зацца, ‑мажуся, ‑мажашся, ‑мажацца; зак.

1. Заляпіцца чым‑н. вязкім, ліпкім. Шчыліна добра замазалася.

2. Разм. Забрудзіцца, запэцкацца. Плацце замазалася.

зама́заць, ‑мажу, ‑мажаш, ‑мажа; зак., што.

1. Пакрыць слоем фарбы, мазі. Замазаць надпіс чарнілам. □ — Хоць бы замазаў чым-небудзь, а то зусім яшчэ свежая метка. Брыль.

2. Заляпіць чым‑н. вязкім, ліпкім. Дзіркі ў сценах жанчыны замазалі глінай і вапнай. Маўр. Лапко паправіў печ, акуратна замазаў яе зверху. Колас.

3. перан. Разм. Знарок прыкрыць, схаваць, затушаваць. Замазаць недахопы. □ — [Валодзя] заяву на мяне падаў, думае гэтым свае грахі замазаць, — сказаў каваль. Чорны.

4. Забрудзіць, запэцкаць. Замазаць рукі ў фарбу.

•••

Замазаць рот каму — прымусіць маўчаць.

зама́зачны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да замазкі (у 2 знач.).

зама́званне, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. замазваць — замазаць (у 1–3 знач.).

зама́звацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да замазацца.

2. Зал. да замазваць.

зама́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да замазаць.

•••

Вочы замазваць каму — уводзіць у зман, ашукваць каго‑н.

зама́зка, ‑і, ДМ ‑зцы, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. замазваць — замазаць (у 2 знач.). Замазка шчылін.

2. Вязкае рэчыва для замазвання шчылін.

за́мак, ‑мка, м.

1. Умацаванае жыллё феадала. На сцяне вісела літаграфія ў рамцы — сярэдневяковы, з вежамі і гатычным дахам, замак на беразе возера. Карпаў. Тут, на землях радзівілаўскіх, пакутуюць людзі, а за жалезнымі варотамі, за высокім валам, у змрочным замку Радзівіла адвечнае гора народа. Бялевіч.

2. Палац, вялікі памешчыцкі дом.

3. Уст. Назва некаторых турмаў, астрогаў. Амаль два месяцы прасядзелі яны ў Мінскія замку — так тады называлася гарадская турма. «Маладосць».

•••

Паветраныя замкі — неажыццявімыя, нязбытныя мары, фантастычныя планы.

замака́ць, ‑ае.

Незак. да замокнуць.