Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

канвеерызава́цца, ‑зуецца; незак.

Зал. да канвеерызаваць.

канвеерызава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.

Забяспечыць (забяспечваць) канвеерам, перавесці (пераводзіць) на канвеерную (паточную) сістэму. Канвеерызаваць вытворчасць.

канвеерыза́цыя, ‑і, ж.

Пераход на канвеерную (паточную) сістэму працы.

канвекцы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да канвекцыі, звязаны з ёй. Канвекцыйныя працэсы ў атмасферы.

канве́кцыя, ‑і, ж.

Перанос цяпла або электрычных зарадаў у выніку перамяшчэння навакольнага асяроддзя. Канвекцыя цяпла. // Водаабмен паміж верхнімі і ніжнімі слаямі ў акіянах, морах і азёрах, выкліканы змяненнем шчыльнасці вады, рознасцю тэмператур і салёнасці.

[Ад лац. convectio — прывоз, прынясенне.]

канве́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Гіст. Назва выбарных органаў з асобымі заканадаўчымі паўнамоцтвамі ў некаторых краінах.

•••

Нацыянальны канвент — нацыянальны сход, вышэйшы прадстаўнічы орган у Францыі ў часы буржуазнай рэвалюцыі канца 18 ст.

[Ад лац. conventus — сход.]

канвенцы́йны, ‑ая, ‑ае.

Устаноўлены канвенцыяй. Канвенцыйны тарыф.

канве́нцыя, ‑і, ж.

Міжнародны дагавор, пагадненне па якіх‑н. спецыяльных пытаннях. Заключыць канвенцыю. Рыбалоўная канвенцыя. Паштовая канвенцыя. Канвенцыя аб забароне бактэрыялагічнай зброі.

[Ад лац. conventio — дагавор.]

канвенцыяналі́зм, ‑у, м.

Суб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у філасофскім тлумачэнні навукі, паводле якога навуковыя тэорыі і паняцці з’яўляюцца не адлюстраваннем аб’ектыўнага свету, а вынікам адвольнага пагаднення, канвенцыі паміж вучонымі.

[Ад лац. conventio — пагадненне.]

канверге́нцыя, ‑і, ж.

Спец.

1. Супадзенне якіх‑н. прымет у незалежных адна ад другой з’явах. Канвергенцыя гукаў.

2. У біялогіі — супадзенне якіх‑н. уласцівасцей у няроднасных арганізмаў не ў выніку агульнасці іх паходжання, а з прычыны прыстасавання іх да адносна аднолькавых умоў жыцця.

3. Сыходжакне зрокавых восей вачэй на блізкім прадмеце пры яго разгляданні.

[Ад лац. convergo — прыбліжаюся.]