Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

запыта́нне, ‑я, н.

1. Пытанне, зварот да каго‑н., які патрабуе адказу, тлумачэння. Андрэй безнадзейна махнуў рукой і, не чакаючы адказу на сваё запытанне, пайшоў з хаты. Зарэцкі. Бацька быў негаваркі чалавек і на запытанні Антона адказваў з неахвотаю. Васілёнак.

2. Афіцыйны дакумент з просьбай або патрабаванням даць пэўныя звесткі, тлумачэнне і пад.; запыт. Паслаць запытанне. □ Гэта быў адказ па пісьмовае запытанне старшыні калгаса Сушкевіча, калі будзе складзены праект асушэння балот. Дуброўскі.

запыта́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Тое, што і запытаць (у 1 знач.). Запытацца пра сяброў. □ — Хто гэта? — запытаўся.. Толя. Якімовіч.

запыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што, чаго.

1. і аб кім-чым, пра каго-што і з дадан. дап. Звярнуцца да каго‑н. з пытаннем; спытаць. Міколка рашуча запытаў дзеда: — Ты не хавайся ад мяне, а скажы, што гэта робіцца ноччу? Лынькоў. [Марына Паўлаўна] заўважыла, што стары хоча запытаць нешта, ды не важыцца. Зарэцкі. Сходзім, Віктар, — кажа Піня, — да майго бацькі. Запытаем, як ён сябе адчувае, якое ўражанне зрабіла наша свята. Сташэўскі.

2. Звярнуцца з якой‑н. просьбай, папрасіць аб чым‑н. Запытаць парады. Запытаць дазволу. □ Лішні раз у дзяўчыны запытаю дарогі. Свірка.

3. Паслаць афіцыйнае запытанне. Запытаць меркаванне рэдакцыі.

запы́твацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да запытацца.

запы́тваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да запытаць.

запы́ханы, ‑ая, ‑ае.

Змораны, з цяжкім шумным дыханнем (ад шпаркай хады, бегу і пад.). Калі збіраліся ўжо садзіцца на вазы, з’явілася запыханая Анежка. Броўка.

запы́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Пачаць цяжка і шумна дыхаць; задыхацца (ад шпаркай хады, бегу і пад.). [Лёня] кідаў на Ваню касыя позіркі: не запыхаўся яшчэ? Новікаў.

запы́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць пыхаць.

запы́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць пыхкаць.

запэ́ўненне, ‑я, н.

Катэгарычнае, гарантыйнае сцверджанне. Наперакор людскім запэўненням аб яго здольнасцях, Барыс ведаў, што мастака з яго не выйдзе ніколі. Быкаў.