Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

канту́жаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад кантузіць.

канту́зіць, ‑тузіць; зак., каго-што.

Нанесці кантузію. Маланка нарабіла бяды. На сядзібе МТС раскалола стары дуб .. і кантузіла механіка Сяргея Касцянка. Шамякін. / у безас. ужыв. [Кастусь] быў змарнелы, стомлены, ад утрапення не еў колькі дзён і апроч раны яго яшчэ кантузіла. Чорны. У Міколы стаяў звон у вушах — яго кантузіла. Новікаў.

канту́зія, ‑і, ж.

Пашкоджанне тканак і органаў без парушэння цэласці скуры (пры разрывах снарадаў, выбухах, завалах зямлёй і пад.). Кантузія галавы. Кантузія спіны. □ [Іван Пятровіч] адчуў, як у самога часта-часта заторгалася правае павека — напамінала аб сабе кантузія. Даніленка.

[Лац. contusio — удар.]

кантыле́на, ‑ы, ж.

1. Плаўная, напеўная мелодыя.

2. Невялікая лірыка-эпічная песня (у сярэднія вякі ў заходнееўрапейскіх краінах.).

[Ад іт. cantilena — напеў, песня.]

кантынге́нт, ‑у, М ‑нце, м.

1. Кніжн. Сукупнасць людзей, якія складаюць аднародную ў якіх‑н. адносінах групу, катэгорыю. Кантынгент рабочых. Кантынгент вучняў.

2. Устаноўленая для пэўных мэт найбольшая колькасць, норма чаго‑н. Экспартны кантынгент тавараў.

[Ад лац. contingens, contingentis — які дастаецца на долю.]

кантынге́нтны, ‑ая, ‑ае.

Які нарміруецца пры дапамозе кантынгенту (у 2 знач.).

кантыне́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Адна з асноўных вялікіх частак сушы, абкружаная з усіх або амаль з усіх бакоў акіянам; мацярык. Афрыканскі кантынент.

[Лац. continens, continentis.]

кантыненталі́зм, ‑у, м.

Эканамічнае і палітычнае падначаленне якіх‑н. краін пануючай краіне кантынента.

кантынента́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць кантынентальнага. Кантынентальнасць клімату.

кантынента́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кантынента, знаходзіцца на кантыненце. Кантынентальныя краіны. Кантынентальная Еўропа.

•••

Кантынентальны клімат гл. клімат.