Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

патэ́нтны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і патэнтавы. Патэнтная заяўка.

патэнцы́раванне, ‑я, н.

Спец. Дзеянне, якое заключаецца ў знаходжанне ліку па даным лагарыфме і з’яўляецца адваротным лагарыфмаванню.

[Ад ням. potenzieren — узводзіць у ступень.]

патэнцы́раваны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад патэнцыраваць.

патэнцы́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

Спец. Зрабіць (рабіць) патэнцыраванне.

патэ́нцыя, ‑і, ж.

Магчымасці, здольнасці, якія скрыты і могуць выявіцца пры пэўных умовах. Вось тут і ўзнікае важнейшая праблема гістарычнага прагрэсу, праблема патэнцый грамадскага і гуманістычнага развіцця чалавецтва і патэнцый чалавечага духу. Адамовіч.

[Ад лац. potentia — сіла.]

патэнцыя́л, ‑у, м.

1. Спец. Велічныя, якая характарызуе запас энергіі цела, што знаходзіцца ў пэўным пункце поля (электрычнага, магнітнага і пад.). Розніца патэнцыялаў.

2. перан. Сукупнасць наяўных магчымасцей, сродкаў у якой‑н. галіне, сферы. Эканамічны патэнцыял краіны. □ Аповесць [Я. Коласа] «У палескай глушы» найбольш поўна раскрывае духоўны патэнцыял інтэлігента «першага пакалення» Лабановіча. Навуменка. Абавязак партыйных арганізацый і камітэтаў — забяспечыць поўнае выкарыстанне велізарнага выхаваўчага патэнцыялу, якім валодае кожны працоўны калектыў, для маральнага ўзвышэння асобы. «Звязда».

[Ад лац. potentia — сіла.]

патэнцыя́льны, ‑ая, ‑ае.

Які існуе ў скрытым выглядзе і можа выявіцца ў пэўных умовах. Патэнцыяльная энергія. Патэнцыяльныя сілы.

патэ́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм.

1. Пайсці, адправіцца куды‑н. Жанчына войкнула і захінула халат на грудзях і, перагінаючыся, дробна патэпала ў заліты святлом калідор. М. Стральцоў.

2. Тэпаць некаторы час. [Палька] выйшла з хаты, патэпала трошкі ўздоўж плоту, а потым, як быццам ўспомніла нешта, з плачам пабегла назад. Брыль.

па́тэр, ‑а, м.

Каталіцкі манах у сане свяшчэнніка або дыякана, а таксама каталіцкі свяшчэннік наогул.

[Ад лац. pater — бацька.]

патэры́к, ‑а, м.

Спец. Кніга, якая змяшчае жыція і павучанні так званых «святых айцоў» (манахаў якога‑н. манастыра). Кіева-Пячэрскі патэрык.

[Грэч. Paterikón ад patēr — бацька.]