Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

затапля́льнасць, ‑і, ж.

Спец. Падвергнутасць затапленню вадой у час паводкі. Затапляльнасць лугоў.

затапля́цца, ‑яецца; незак.

1. Незак. да затапіцца (у 1 знач.).

2. Зал. да затапляць.

затапля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да затапіць.

затапта́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад затаптаць.

2. у знач. прым. Брудны ад слядоў. На затаптанай падлозе гаспадар з госцем дайшлі да стала на покуце і селі. Пестрак.

3. у знач. прым. Пашкоджаны, знішчаны, памяты пры хадзьбе. Затаптаны след.

затапта́цца 1, ‑топчацца; зак.

Знішчыцца пры таптанні падэшвамі, капытамі і пад. След затаптаўся. // Уціснуцца, умяцца ў што‑н. ад язды, хады. Пакуль будавалі, усё вакол трэскамі засыпалі. А на вясну ўжо нічога каля хаты і не відаць — усё ў гразь затапталася. Штыхаў.

затапта́цца 2, ‑тапчуся, ‑топчашся, ‑топчацца; зак.

Разм. Пачаць таптацца.

затапта́ць, ‑тапчу, ‑топчаш, ‑топча; зак., каго-што.

1. Ездзячы, ходзячы, прымяць падэшвамі, капытамі; патаптаць. Затаптаць снег. Затаптаць траву. // Топчучы, зацерці, зраўняць, зрабіць непрыкметным. Затаптаць след. Затаптаць лінію на пяску. // Задушыць, раздушыць, стаўшы нагамі, капытамі. — Петро! Бяры на плечы адну дзяўчынку, а я другую, а то затопчуць. Маўр.

2. Топчучы, наступіўшы, патушыць агонь на чым‑н. Затаптаць папяросу. □ Домна схапіла з прыпечку лучыну і затаптала агонь. Лобан.

3. Топчучы, уціснуць, умяць у пясок, зямлю і інш. — Выхапіў асілак Дубавік свой востры меч і адсек цмоку ўсе тры галавы. Дзве галавы ў дрыгву затаптаў, а трэцюю на меч уссадзіў. Якімовіч.

4. Разм. Забрудзіць слядамі. Затаптаць падлогу.

•••

Затаптаць у гразь каго-што — зняславіць, ачарніць.

затараба́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.

Разм. Даставіць, данесці, давезці куды‑н. — Запражом заўтра жарэбчыка ў вазок.. і ў самы Мінск вас затарабанім. Лобан.

затарахце́ць, ‑хчу, ‑хціш, ‑хціць; зак.

Разм. Пачаць тарахцець. // Пратарахцець. Затарахцеў трактар і змоўк. Асіпенка.

затаргава́цца, ‑гуюся, ‑гуешся, ‑гуецца; зак.

Разм. Таргуючыся, забыцца аб часе, абставінах і пад.

затаргава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак., каго-што.

Разм. Таргуючыся, дамовіцца аб куплі каго‑, чаго‑н. Затаргаваць воз сена.