Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

канструява́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. канструяваць.

канструява́цца, ‑руюецца; незак.

Зал. да канструяваць.

канструява́ць, ‑руюю, ‑руюеш, ‑руюе; незак., што.

1. Ствараць план, канструкцыю чаго‑н.; распрацоўваць канструкцыю і збіраць, вырабляць механізмы, машыны і інш. Канструяваць аўтамабілі. Канструяваць фізічныя прыборы. Канструяваць радыёпрыёмнік.

2. Кніжн. Ствараць у пэўным саставе. Канструяваць прэзідыум міжнароднага кангрэса.

[Ад лац. construere — будаваць.]

канстытуі́раванне, ‑я, н.

Кніжн. Дзеянне паводле знач. дзеясл. канстытуіраваць.

канстытуі́равацца, ‑руецца; незак.

Зал. да канстытуіраваць.

канстытуі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

Кніжн. Устанавіць (устанаўліваць), вызначыць (вызначаць) склад, змест чаго‑н. Канстытуіраваць прэзідыум канферэнцыі.

[Ад лац. constituere — устанаўліваць.]

канстытуты́ўны, ‑ая, ‑ае.

Кніжн. Які складае аснову чаго‑н.; вызначальны. Канстытутыўныя палажэнні. Канстытутыўныя ўласцівасці.

[Лац. constitutus — вызначаны.]

канстытуцы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да канстытуцыі (у 1 знач.). Канстытуцыйныя законы. Канстытуцыйная камісія. // Заснаваны на канстытуцыі. Канстытуцыйны лад. Канстытуцыйная форма праўлення. Канстытуцыйная манархія.

канстыту́цыя, ‑і, ж.

1. Асноўны закон дзяржавы, які мае вышэйшую юрыдычную сілу і вызначае грамадою дзяржаўны лад, выбарчую сістэму, прынцыпы арганізацыі і дзейнасці дзяржаўных органаў і асноўныя правы і абавязкі грамадзян. Канстытуцыя СССР. Манархічная канстытуцыя.

2. Будова арганізма, склад цела. Канстытуцыя чалавека. Канстытуцыя жывёлы.

[Ад лац. constitutio — будова; ўстанаўленне.]

канстытуцыяналі́зм, ‑у, м.

Буржуазная плынь у палітыцы і навуцы дзяржаўнага права, якое прызнае найлепшай сістэмай кіравання канстытуцыйную манархію.