Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

каўчукано́сны, ‑ая, ‑ае.

Які з’яўляецца каўчуканосам. Каўчуканоснае дрэва. Каўчуканосныя расліны.

каўчэ́г, ‑а, м.

1. Судна, у якім, згодна з біблейскім паданнем, выратаваўся ад «сусветнага патопу» Ной з сям’ёй і жывёлай.

2. У праваслаўнай царкве — скрынка для захоўвання асабліва каштоўных рэчаў; скарбонка.

каўшо́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да каўша. // Забяспечаны каўшом, каўшамі. Каўшовы экскаватар.

кафалі́чны, ‑ая, ‑ае.

Кніжн. Сусветны, усеагульны (эпітэт праваслаўнай царквы).

[Ад грэч. katholikós — з іншым вымаўленнем, чым каталіцкі.]

ка́федра, ‑ы, ж.

1. Узвышэнне, памост для лектара або прамоўцы. Узысці на кафедру. □ Толькі кафедра ў выглядзе невялічкай тумбачкі была бедна абшыта паркалёвай матэрыяй, такога, як і плюш, колеру. Грамовіч. Леў Раманавіч стаў за кафедру і доўга не мог гаварыць ад хвалявання. Асіпенка.

2. Аб’яднанне выкладчыкаў і навуковых работнікаў адной або некалькіх блізкіх навуковых дысцыплін у вышэйшай навучальнай установе СССР. Кафедра гісторыі. Кафедра педагогікі. Пасяджэнне кафедры. Загадчык кафедры.

3. Пасада епіскапа, які кіруе епархіяй (першапачаткова — крэсла ў царкве для епіскапа).

4. Тое, што і кафедральны сабор (гл. сабор). Зазванілі ў дробныя званы ў праваслаўнай кафедры. Чорны.

[Ад грэч. kathédra — сядзенне.]

кафедра́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кафедры (у 3 знач.).

•••

Кафедральны сабор гл. сабор.

кафеі́н, ‑у, м.

Рэчыва, якое змяшчаецца ў зярнятах кофе, чайным лісці (скарыстоўваецца ў медыцыне як стымулятар дзейнасці цэнтральнай нервовай сістэмы).

[Лац. coffeinum.]

кафе́йнік, ‑а, м.

Пасудзіна для варкі або падачы кофе. Алюмініевы кафейнік. Фарфоравы кафейнік. □ Вялізнае падвоканне замяняла стол. На ім стаяў кафейнік у карычневых падцёках. Караткевіч.

кафе́йніца, ‑ы, ж.

1. Банка або каробка для захоўвання кофе.

2. Ручны млынок для размолвання кафейнага зерня.

кафе́йны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да кофе. Кафейная плантацыя. // Прызначаны для кофе. Кафейны сервіз. Кафейны столік. // Прыгатаваны з кофе. Кафейнае марожанае.

2. Колеру кофе, цёмна-карычневы.

3. у знач. наз. кафе́йная, ‑ай, ж. Уст. Кафэ.

•••

Кафейнае дрэва гл. дрэва.