Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

заапладзі́раваць, ‑рую, ‑ру еш, ‑руе; зак.

Пачаць апладзіраваць.

заарандава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.

Узяць у арэнду. Моўша ліквідаваў свае справы і перабраўся ў Панямонь, а скарбовую зямлю заарандаваў дзядзька Марцін. Колас.

заарандо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да заарандаваць.

заара́ны і заво́раны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад заараць.

заара́цца, ‑аруся, ‑арэшся, ‑арэцца; ‑аромся, ‑арацеся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыкрыцца, засыпацца зямлёй. Іржэўнік заараўся.

2. Разм. Захапіўшыся ворывам, забыць на час. Нешта бацька заараўся і на абед не прыехаў.

3. Разм. Стаміцца, доўга аручы. За дзень закасіўся, заараўся.

заара́ць 1, ‑ару, ‑арэш, ‑арэ; ‑аром, ‑араце; зак., што.

1. Аручы, прыкрыць, засыпаць зямлёй. Заараць лубін. □ Малашонак доўга не здаваўся, але ўсё ж штучнае ўгнаенне заараў у глебу разам з гноем. Ермаловіч.

2. Разм. Аручы, захапіць кавалак чужой зямлі, чужога ўчастка. То закосіш чужога трохі, то заарэш, а праз гэта кожны дзень сваркі, панятыя. Галавач.

3. Абл. Узараць. Група партызан — дзесяць падвод — ехала ў вёску памагчы сялянам заараць зямлю пад жыта. Пестрак.

•••

Заараць носам (зямлю) — упасці ніцма ад удару або спатыкнуўшыся.

заара́ць 2, ‑ару, ‑арэш, ‑арэ; ‑аром, ‑араце; зак.

Разм. Пачаць араць.

заарганізава́насць, ‑і, ж.

Празмерная перагружанасць арганізацыйнымі мерапрыемствамі; празмерная рэгламентаванасць. Пераадолець элементы заарганізаванасці і фармалізму. «Звязда».

заарганізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., што.

Перагрузіць арганізацыйнымі мерапрыемствамі, празмерна рэгламентаваць.

заарка́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго.

Злавіць арканам. На ўсім скаку мог заарканіць Касым самага дзікага жарабка, за кароткі час аб’ездзіць яго. Даніленка.

заарка́ньваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да заарканіць.