Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

кара́скацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Тое, што і карабкацца. Нехта таропка караскаўся на бярозу, каб спрытней сачыць за самалётамі. Лынькоў. // З цяжкасцю прабірацца праз што‑н., выбірацца адкуль‑н. [Хлопцы] праціскаліся, караскаліся, скакалі з купіны на купіну, загразалі, выцягвалі адзін аднаго, пакуль... зноў не ўбачылі возера. Маўр. Трактары караскаліся ўгору і буксавалі... Няхай.

кара́сь, ‑я, м.

Прэснаводная рыба сямейства карпавых, якая водзіцца ў вадаёмах з ілістым дном. Плешчуцца серабрыстыя хвалі штучнага возера, у якім хутка занерастуе залацісты карп і непаваротлівы карась. Хведаровіч.

кара́т, ‑а, М ‑раце, м.

Мера масы каштоўных камянёў, роўная 0,2 грама. Рубін у дзесяць каратаў.

[Араб. kirāt.]

карата́ж, ‑у, м.

Геафізічнае даследаванне буравых свідравін.

[Фр. carrottage.]

карата́жнік, ‑а, м.

Той, хто праводзіць каратаж.

карата́жны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да каратажу, прызначаны для яго. Каратажная станцыя.

карата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак. (у спалучэнні са словамі, якія абазначаюць час).

Разм. Бавіць час так, каб ён праходзіў незаўважна. І жыў ён [Сымон] птушкай пералётнай. Хоць, праўда, ў вырай не лятаў, А больш на печы бестурботна Зімою ночы каратаў. Колас. Прыйшоў працаваць — няма чаго часу каратаць. З нар. // Перажываць час, падзеі і пад. Сумесна гады караталі, Ішлі па дарогах вайны. Калачынскі.

каратка... (гл. каротка...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «каротка...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: каратканогі, караткахвалевы, караткаполы.

караткава́ты, ‑ая, ‑ае.

Крыху карацейшы, чым трэба. Лістоўніца была тоўстая, і караткаватая піла не мела вялікага разгону. Пальчэўскі.

караткадзю́бы, ‑ая, ‑ае.

З кароткай дзюбай.