Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

закуса́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.

Разм. Змучыць, замучыць укусамі; абкусаць, скусаць. Закусалі камары.

закуса́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць кусаць.

заку́сачная, ‑ай, ж.

Сталоўка, у якой падаюць проста згатаваныя, звычайна халодныя стравы. Закусачная-аўтамат. □ Пачынаецца ў порце абедзенны перапынак. Грузчыкі ідуць у закусачныя, у кафетэрыі. Лынькоў.

заку́сачны, ‑ая, ‑ае.

Які адносіцца да закускі, з’яўляецца закускай (у 2 знач.). Закусачныя вырабы. Закусачная каўбаса. // Прызначаны для закусак. Закусачныя талеркі.

заку́сванне 1, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. закусваць ​1 — закусіць ​1.

заку́сванне 2, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. закусваць ​2 — закусіць ​2.

заку́свацца, ‑аецца; незак.

Зал. да закусваць ​1.

заку́сваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да закусіць ​1.

заку́сваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да закусіць ​2.

закусі́ць 1, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак., што.

1. Заціснуць зубамі. Хлапчук закусіў ніжнюю губу і зірнуў спадылба на бацьку. Пальчэўскі. Зося зрабіла крок наперад, потым закусіла рог хусткі і пачала яшчэ пільней углядацца. Лупсякоў.

2. Разм. Адкусіўшы частку чаго‑н., пакінуць рэшту недаедзенай; надкусіць. Закусіць яблык.

•••

Закусіць цуглі — а) перастаць падпарадкоўвацца (пра каня). Калі пачалі рвацца першыя снарады, Міхасёў конь, спалоханы выбухамі, закусіў цуглі і панёсся, як шалёны, у лес. Машара; б) перан. Ісці напралом, дзейнічаць без аглядкі, ні з чым не лічачыся.

закусі́ць 2, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак.

1. што, чым і без дап. Заесці што‑н. выпітае або з’едзенае. Закусіць горкае салодкім. □ [Кірыла і Тарас] выпілі па чарцы і закусілі цыбуляй. Гурскі.

2. Разм. Крыху паесці, перакусіць (у 2 знач.).

•••

Рукавом закусіць — выпіўшы, нічога не з’есці.

заку́ска, ‑і, ДМ ‑кусцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. закусваць ​2 — закусіць ​2.

2. Р мн. ‑сак. Стравы, якія з’ядаюцца для апетыту перад абедам або пасля выпітага віна, гарэлкі. Халодныя закускі. □ Усе падышлі да стала, дзе з-за высока накладзеных усякіх закусак выглядалі бутэлькі са сваімі, калгаснымі наліўкамі. Чорны.

3. Салодкія стравы і фрукты, якія падаюцца пасля асноўнай яды. Пасля супу падалі кашу. А на закуску — кампот. Скрыпка.

закусці́цца, ‑ціцца; зак.

Пачаць кусціцца.

за́кусь, ‑і, ж.

Разм. Тое, што і закуска (у 2 знач.). [Дзеравяга] зноў начапіў акуляры і агледзеў закусь, ад маласольных агурочкаў да вяндліны. Ваданосаў.