Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

кастру́ля, ‑і, ж.

Металічная пасудзіна, звычайна цыліндрычнай формы, для прыгатавання ежы. На прыпечку перад засланкай цямнеліся два невялікія чыгункі і алюмініевая каструля. Паслядовіч.

[Ад ням. Kasserolle.]

кастры́вы і кастра́вы, ‑ая, ‑ае.

З кастрыцай, кастрою. Кастрывае зрэб’е. Кастрывае кудзеля. □ Пад пальцам чуваць суровы, кастравы кужаль. Пташнікаў. Моцна спала дзяўчынка на мулкай дзярузе. Да кастравай кудзелі прыпаўшы нічком. Броўка.

кастры́раванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. кастрыраваць.

кастры́равацца, ‑руецца; незак.

Зал. да кастрыраваць.

кастры́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., каго.

Вы́разаць (выраза́ць) палавыя залозы ў жывёл і чалавека; лягчаць.

[Лац. castrare.]

кастры́ца, ‑ы, ж.

Адходы, якія атрымліваюцца ў выніку перацірання адзеравянелых частак сцябла пры мяцці і трапанні валакністых раслін (лёну, канапель і інш.). Андрэй без жалю ламаў і трушчыў церніцай лён, выціраў кастрыцу. Чарнышэвіч. На вышках пахла яблыкамі, нясвежай саломай, сухой кастрыцай. Кулакоўскі.

кастры́чнік, ‑а, м.

1. Дзесяты месяц каляндарнага года. Быў цёплы кастрычнік. Бярозы ў залатым убранні кланяліся цягніку. Шамякін.

2. (з вялікай літары). Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя 1917 г., а таксама яе гадавіна 7 лістапада. Перамога Кастрычніка. Свята Кастрычніка.

кастры́чніцкі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да кастрычніка (у 1 знач.), уласцівы яму. Кастрычніцкія дажджы. □ Ужо вечарэла — кастрычніцкія дні кароткія. Новікаў.

2. Які мае адносіны да Кастрычніка. Кастрычніцкія святы. Кастрычніцкі парад.

касты́ль, ‑я, м.

1. Апора для чалавека бяз ног або з хворымі нагамі; мыліца. Абаперціся на кастыль. Хадзіць на кастылях. □ Стаў дзядок пад акном, З плечаў торбы вісяць, Бок падпёр кастылём. Купала.

2. Металічны шпень, які забіваецца ў шпалу для прымацавання да яе рэйкі. Саромеючыся, Мікалай расказаў: — Працую на чыгунцы ў рамонце... Забіваем кастылі, ну, такія вялікія цвікі, якімі трымаецца рэйка на шпалах. Карпюк.

кастыля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак.

Разм. Хадзіць, ісці на кастылях.