Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зацяжа́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да зацяжараць.

заця́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. зацягваць ​1 — зацягнуць ​1 (у 4, 7–9 знач.); дзеянне і стан паводле дзеясл. зацягвацца — зацягнуцца (у 2, 4 і 5 знач.).

2. Р мн. ‑жак. Глыток тытунёвага дыму, уцягнуты пры курэнні адным удыхам. І пойдзе цыгарка па кругу — па адной зацяжцы на брата. Карпюк.

3. Падзенне парашутыста да раскрыцця парашута пры зацяжным скачку.

4. У абутковай справе — нацягванне матэрыялу загатоўкі на калодку і замацаванне краёў загатоўкі.

5. Р мн. ‑жак. Месца ў тканіне, дзе выцягнута нітка. Зацяжка на матэрыі. Зацяжка на панчосе.

заця́жкі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Залішне цяжкі. Камуніст Касянок вымушаны быў пайсці на новую, мо і зацяжкую для яго работу. Сабаленка.

зацяжны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які доўга цягнецца; працяглы. Зацяжны дождж. Зацяжная восень. Зацяжная вайна.

2. Які служыць для зацяжкі (у 4 знач.). Зацяжная машына.

•••

Зацяжны скачок гл. скачок.

зацяка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да зацячы.

зацялёпкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Пачаць цялёпкацца.

зацямне́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зацямняць — зацямніць і стан паводле знач. дзеясл. зацямняцца — зацямніцца. Зацямненне акон. Зацямненне свядомасці.

2. Маскіроўка святла як адзін са сродкаў проціпаветранай абароны. Зацямненне горада. Праверыць зацямненне.

3. Спец. Зацямнёнае месца, якое выяўляецца дзе‑н.; пацямненне. Зацямненне ў лёгкіх.

зацямне́цца, ‑еецца; зак.

Разм. Тое, што і зацямнець. Удалечыні, дзе ляжала ціхае поле, зацямнелася вялікая вёска. Пташнікаў.

зацямне́ць, ‑ее; зак.

Вылучыцца сваім цёмным колерам, паказацца (пра што‑н. цёмнае). У гэты час перад гуртам дзяўчат і хлопцаў зацямнела некалькі постацей. Мележ.

зацямнёны,

гл. зацемнены.