Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

ушчаміцца, ; зак.

Аказацца заціснутым, зашчэмленым з двух бакоў.

  • Парася ўшчамілася ў плот.
  • У. ў пастку (таксама перан. апынуцца ў цяжкім становішчы).

|| незак. ушчамляцца, і ушчэмлівацца, .

ушчаміць, ; зак.

  1. Сціснуўшы, зашчаміць.

    • У. палец ў дзверы.
  2. перан. Абмежаваць у чым-н.

    • У. каго-н. у правах.
    • У. самалюбства.
  3. перан. Паставіць у няёмкае становішча.

|| незак. ушчамляць, і ушчэмліваць, .

ушчуванне, , н.

Спагнанне, дакор, папрок.

  • Тут ужо папрокамі і ўшчуваннем не дапаможаш.

ушчуваць, ; незак.

Дакараць, папракаць за што-н.

  • У. за правіннасць.

|| зак. ушчуць, і ушчунуць, .

ушчунак, , м.

  1. Пакаранне, спагнанне.

    • Сродкі ўшчунку.
  2. Дакор, папрокі.

    • Асыпаць каго-н. ушчункамі і папрокамі.

ушчыльніцца, ; зак.

  1. Стаць больш шчыльным (у 1 знач.).

  2. Пачаць жыць цясней, пасяліўшы да сябе каго-н.

  3. перан. Стаць цалкам запоўненым (пра рабочы час).

|| незак. ушчыльняцца, .

|| наз. ушчыльненне, .

ушчыльніць, ; зак.

  1. Зрабіць больш шчыльным (у 1 знач.), сціскаючы.

    • У. глебу.
    • У. сіласную масу.
  2. Засяліць больш, шчыльней ці ўсяліць каго-н. да каго-н. дадаткова.

    • У. кватэру.
    • У. жыльцоў.
  3. перан. Запоўніць цалкам, зрабіць больш насычаным.

    • У. рабочы дзень.
    • Ушчыльнены графік работ.
    • У. тэрміны жніва (скараціць, сціснуць).

|| незак. ушчыльняць, .

|| наз. ушчыльненне, .

ушчыльную, прысл.

Зусім шчыльна, блізка.

  • Сесці на лаўцы ў.
  • Хмызняк падступае да дарогі ў.

ушчыльняльнік, , м. (спец.).

Прыстасаванне для ўшчыльнення (у 1 знач.) чаго-н.