Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

неба, , н.

Уся бачная над Зямлёй прастора ў форме купала.

  • На небе.
  • Як н. і зямля (нічога падобнага, поўная процілегласць).
  • Пад адкрытым небам (не ў памяшканні).
  • Быць на сёмым небе (перажываць, адчуваць вялікую радасць).
  • Трапіць пальцам у н. (сказаць што-н. неўпапад, недарэчы; разм. жарт.).
  • Узнесці да неба (непамерна расхваліць каго-, што-н.).
  • Як гром з яснага неба (раптоўна, зусім нечакана).
  • Як з неба зваліўся.
    1. нечакана з’явіўся; раптоўна здарыўся;
    2. не разумее таго, што адбываецца навокал; (разм.).

|| прым. нябесны, .

  • Н. купал.
  • Н. колер (блакітны).
  • Нябесныя сілы (боскія).

небагата, у знач. вык.

Мала, у невялікай колькасці.

  • Рыбы ў мясцовых рэках н.

небарака, , м.; , ж., (разм.).

Няшчасны чалавек, які выклікае спагаду, спачуванне.

|| прым. небарацкі, .

небаскроб, , м.

Вельмі высокі шматпавярховы будынак.

|| прым. небаскробны, .

небасхіл, , м.

Частка неба над гарызонтам.

небез... (а таксама небес...) і небяз... (а таксама небес...), прыстаўка.

Складаная прыстаўка прыметнікаў (і ўтвораных ад іх назоўнікаў), якая надае значэнне ўмеранай, але дастаткова значнай ступені якасці, напр. небезнадзейны, небеспадстаўны.

небездакорны, .

Які не пазбаўлены недахопаў.

  • Яго адносіны да працы небездакорныя.

небіткі, .

Які не разбіваецца пры ўдары, падзенні.

  • Небіткое шкло.

неблагі, .

  1. Нядрэнны, даволі значны.

    • Н. ўраджай.
    • Н. чалавек.
  2. Дастатковы для якой-н. мэты.

    • У яго н. вопыт практычнай работы.

небывалы, .

Якога раней не было, незвычайны.

  • Небывалае здарэнне.

|| наз. небываласць, .