Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

устаць, ; зак.

  1. Стаць на ногі, прыняць стаячае становішча.

    • У. з канапы.
    • Рана ў. (рана падняцца з пасцелі).
    • Хворая ўстала (выздаравела).
  2. перан. Падняцца, рушыць на здзяйсненне чаго-н.

    • У. на абарону Радзімы.
  3. Пра нябесныя свяцілы: з’явіцца на гарызонце, узысці.

    • Над лесам устала сонца.
  4. перан. Узнікнуць, паявіцца, паўстаць.

    • У памяці ўсталі вобразы сяброў.

|| незак. уставаць, .

|| наз. уставанне, .

устаяцца, і устояцца, ; зак.

  1. Пра вадкасць: у выніку доўгага стаяння ў пэўных умовах стаць гатовым для ўжывання.

    • Квас устаяўся.
  2. перан. Стаць з цягам часу ўстойлівым, пастаянным.

    • Характар устаяўся.

|| незак. устойвацца, .

устаяць, ; зак.

  1. Утрымацца, захаваць стаячае становішча, не ўпасці.

    • У. на нагах.
  2. перан. Астацца стойкім, не паддацца чаму-н.

    • У. перад выпрабаваннямі.
    • У. перад спакусай.

|| незак. устойваць, .

устой, , м.

  1. Апора моста, гідратэхнічнага збудавання.

    • Устоі мастоў.
  2. перан., Тое, што склалася, устаялася, асновы (у 4 знач.).

    • Устоі жыцця.
    • Маральныя ўстоі.

устойлівы, .

  1. Які стаіць цвёрда, не хістаючыся, не падаючы.

    • Устойлівая апора.
    • Устойлівая раўнавага.
  2. перан. Які не паддаецца ваганням, пастаянны, стойкі, цвёрды.

    • Устойлівыя ўраджаі.
    • Устойлівая валюта.
    • У. характар.

|| наз. устойлівасць, .

устояны, .

Які стаў гатовым для ўжывання ў выніку доўгага стаяння ў адпаведных умовах.

  • Устояная наліўка.

устояць, ; зак. (разм.).

Тое, што і устаяць.

|| незак. устойваць, .

устроіцца, ; зак.

  1. Уладкавацца, паступіць куды-н. (на работу).

    • У. на фабрыку.
  2. Размясціцца дзе-н.; наладзіць сваё жыццё ў якім-н. месцы.

    • У. спаць на канапе.
    • У. на кватэру.

|| незак. устройвацца, .

устроіць, ; зак.

  1. Наладзіць, зрабіць, арганізаваць што-н.

    • У. ілюмінацыю.
    • У. аблаву.
    • У. вечарынку.
  2. Учыніць, справіць.

    • У. скандал.
    • У. штуку (зрабіць што-н. недарэчнае, нечаканае; разм.).
  3. Уладкаваць, памясціць куды-н.

    • У. на службу.

|| незак. устройваць, .

|| наз. устройства, .

устройства, , н.

  1. гл. устроіць.

  2. Тэхнічная канструкцыя, прыбор, механізм, прыстасаванне (кніжн.).

    • Транспартнае ў.
    • Рэгулюючае ў.