Verbum

каленца, ✂, н.

1. гл. калена.

2. Асобнае сучляненне ў сцёблах злакавых, а таксама ў ствалах некаторых раслін.

каленчаты, ✂.

Які складаецца з кален (у 3 знач.).

• К. вал.
• Каленчатае сцябло.

калесаваць, ✂; зак. і незак.

Даўней: пакараць (караць) смерцю на спецыяльным коле.

|| наз. калесаванне, ✂.

калецтва, ✂, н.

1. Пашкоджанне арганізма, якое робіць цяжкім або немагчымым яго нармальнае функцыяніраванне.

   • Атрымаць цяжкае к.
   • Псіхалагічнае к. (перан. псіхічны стан арганізма з такім пашкоджаннем).

2. Знявечанне, цяжкае фізічнае пашкоджанне канечнасцей.

калець, ✂; незак.

Мерзнуць, зябнуць.

• К. на марозе.

калечыць, ✂; незак.

1. Рабіць калекам (калекай).

   • Вайна калечыць людзей.

2. перан. Псаваць, знявечваць маральна, рабіць непаўнацэнным.

   • К. душу.
   • Нельга к. характар дзяцей.

|| зак. скалечыць, ✂ і пакалечыць, ✂.

|| звар. калечыцца, ✂.

|| зак. скалечыцца, ✂ і пакалечыцца, ✂.

калёквіум, ✂, м. (спец.).

1. Гутарка выкладчыка са студэнтамі з мэтай выяўлення іх ведаў.

   • Правесці к.

2. Навуковая канферэнцыя з абмеркаваннем дакладаў на пэўную тэму.

   • К. вірусолагаў.

калёсы, ✂, м.

Конная чатырохколая гаспадарчая павозка.

• Запрэгчы каня ў к.

|| прым. калёсны, ✂.

калі, прысл. і злуч. уступальны.

1. прысл. пыт. У які час?

   • Калі ж вы прыйдзеце?
   • Калі гэта будзе?

2. прысл. неазнач. Калі-небудзь.

   • Ці чуў ты к. такое?

3. прысл. неазнач. У няпэўны будучы час.

   • Заходзь к. да нас.

4. прысл. азнач. Ужыв. як абстрактнае абазначэнне часу (звычайна ў спалуч. з часц. «вось»).

   • Вось к. мне трэба было вярнуцца.

5. злуч. уступальны. часавы. Ужыв. у пачатку даданага сказа і выражае:

   1. частковае або поўнае супадзенне ў часе дзеяння галоўнага і даданага сказаў; у той час як.

      • К. ўзышло сонца, мы ўжо былі дома;

   2. паслядоўнасць дзеяння; пасля таго як.

      • Я надта перапужалася, к. пачула такое;

   3. паўтаральнасць дзеяння (часта са словамі «заўсёды», «кожны раз» і інш.).

      • Мы заўсёды рады, к. вы прыязджалі да нас.

6. злуч. уступальны. умоўны. Выражае рэальную ўмову здзяйснення, існавання чаго-н.

   • К. працаваць, дык працаваць.
   • К. глянеш з пагорка, то ўсё ўбачыш як на далоні.

калібр, ✂, м.

1. Дакладны размер якога-н. вырабу, прадмета.

2. Дыяметр канала ствала агнястрэльнай зброі.

   • Снарад вялікага калібру.

3. перан. Пра форму, велічыню, якасць чаго-н.

   • Людзі рознага калібру.

4. Вымяральны інструмент для праверкі размераў, формы і ўзаемнага размяшчэння частак вырабу (спец.).

|| прым. калібравы, ✂.