Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
вдйклмнпрстўхцчш

ператваральнік, ✂, м.

  1. Тое, што і пераўтваральнік.

  2. У некаторых складаных назвах — прыбор для ператварэння электрычнай энергіі.

    • П. току.

ператварыцца, ✂; зак.

  1. Перайсці ў другі стан, набыць іншы выгляд, стаць чым-н. іншым.

    • Возера ператварылася ў балота.

  2. Ажыццявіцца, набыць значэнне рэчаіснасці (высок.).

    • Планы ператварыліся ў рэальнасць.

  3. У казках, паданнях і пад.: змяніць свой выгляд, перавярнуцца ў каго-, што-н. пры дапамозе чараў.

|| незак. ператварацца, ✂.

|| наз. ператварэнне, ✂.

ператварыць, ✂; зак.

  1. каго-што ў каго-што. Перавесці ў другі стан, надаць іншы выгляд, змяніць якім-н. чынам.

    • П. ваду ў пару.
    • П. справу ў забаўку.

  2. што ў што. Ажыццявіць на справе, увасобіць у чым-н. пэўным, канкрэтным.

    • П. мары ў жыццё.

  3. каго-што ў каго-што. У казках, паданнях і пад.: перавярнуцца ў каго-, што-н. пры дапамозе чараў.

    • Чараўніца ператварыла чалавека ў дрэва.

|| незак. ператвараць, ✂.

|| наз. ператварэнне, ✂.

ператравіцца, ✂; зак.

Засвоіцца ў працэсе стрававання.

  • Ежа ператравілася.

|| незак. ператраўляцца, ✂ і ператраўлівацца, ✂.

ператравіць, ✂; зак.

Засвоіць у працэсе стрававання.

  • П. ежу.

|| незак. ператраўляць, ✂ і ператраўліваць, ✂.

ператрываць, ✂; зак.

Перажыць, перацярпець многае.

  • П. разруху.

ператрывожыцца, ✂; зак.

Моцна ўстрывожыцца.

  • У вайну ўсе ў вёсцы ператрывожыліся.

ператрывожыць, ✂; зак.

Моцна ўстрывожыць.

  • Вы мяне ператрывожылі сваім паведамленнем.

ператрымаць, ✂; зак.

  1. Пратрымаць надта доўга.

    • П. хлеб у печы.
    • П. негатывы ў праявіцелі.

  2. Патрымаць неаднаразова ў сваіх руках што-н. або ўсё, многае.

    • Многа кніг ператрымаў у сваіх руках.

|| незак. ператрымліваць, ✂.

|| наз. ператрымка, ✂.

  • П. пры фатаграфаванні.

ператрэсці, ✂; зак.

  1. Трасучы, ачысціць ад чаго-н.; перабраць, пераглядзець, шукаючы чаго-н.

    • П. палавікі.
    • П. ўсе рэчы.
    • П. ў памяці мінулае (перан.).

  2. каго-што. Зрабіць вобыск.

    • Паліцыя ператрэсла ўсіх жыхароў вёскі (усю вёску).

|| незак. ператрасаць, ✂ і ператрэсваць, ✂.