Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

скрупулёзны, .

Дакладны да самых дробязей, надзвычайна дакладны.

  • С. аналіз.
  • Скрупулёзна (прысл.) даследаваць з’яву.

|| наз. скрупулёзнасць, .

скрут:

  • (кідацца) на скрут галавы (разм.) — не думаючы, безразважліва.

    • Кідацца на с. галавы.

скрутак, , м.

  1. Прадмет, скручаны трубкай або звіты кольцам.

    • С. палатна.
    • С. дроту.
  2. Прадмет або некалькі прадметаў, загорнутых у пакунак.

    • На машыну грузілі скруткі дываноў.

скруха, , ж.

Туга, маркота.

  • Радасць прыемней за скруху.

скруціцца, ; зак.

  1. Туга звіцца, скачацца трубкай, загнуцца па краях.

    • Вяроўка дрэнна скруцілася.
    • Лісце на яблыньцы скруцілася ад спякоты.
  2. Сагнуцца, скурчыцца, кладучыся ці лежачы.

    • Скруціўся абаранкам і заснуў.
  3. Сашрубавацца, сапсавацца пры частым адкручванні і закручванні.

    • Кран скруціўся.
    • Гайка скруцілася.
  4. Знікнуць (разм. неадабр.).

    • Сяргей некуды скруціўся з дому.
  5. Уступіць у інтымныя адносіны з кім-н. (разм. неадабр.).

    • Жонка скруцілася з бухгалтарам.

|| незак. скручвацца, .

скруціць, ; зак.

  1. гл. круціць.

  2. Навіць на што-н.

    • С. дрот.
    • С. вуду.
  3. перан. Перамагчы, скарыць, узяць верх над кім-н.

    • С. ворага.
  4. перан. Адолець, авалодаць (пра хваробу).

    • Дзядулю скруціў раматус.
    • На тым тыдні так скруціла, што не магла навярнуцца (безас.).
  5. перан. Не вярнуць доўг, не аддаць належнае; не выканаць абяцанага.

    • С. пазычаныя грошы.
    • Узяла кош і скруціла, не вярнула.
    • С. вяселле.
  6. Зняць што-н., круцячы.

    • С. гайку.
  7. Доўга або неасцярожна круцячы, прывесці ў непрыгоднасць.

    • Так можна кран с.!
  8. перан. Сапсаваць (жыццё, лёс і пад.) каму-н.

    • Ты мне жыццё скруціў.

|| незак. скручваць, .

|| наз. скручванне, .

скрывавіцца, ; зак.

Заліцца, запэцкацца кроўю.

|| незак. скрываўлівацца, .

скрывавіць, ; зак.

Збіць да крыві; запэцкаць кроўю.

  • С. рушнік.
  • Скрываўленая вопратка.

|| незак. скрываўліваць, .

скрыгат, , м.

Рэзкі гук, які ўтвараецца пры моцным трэнні аднаго прадмета аб другі.

  • С. жалеза.

скрыгатаць, ; незак.

Утвараць гукі скрыгату.

  • Дзверы скрыгочуць.
  • С. зубамі (таксама перан. выказваць незадавальненне, злосць).

|| наз. скрыгатанне, .