Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

калёсы, , м.

Конная чатырохколая гаспадарчая павозка.

  • Запрэгчы каня ў к.

|| прым. калёсны, .

калі, прысл. і злуч. уступальны.

  1. прысл. пыт. У які час?

    • Калі ж вы прыйдзеце?
    • Калі гэта будзе?
  2. прысл. неазнач. Калі-небудзь.

    • Ці чуў ты к. такое?
  3. прысл. неазнач. У няпэўны будучы час.

    • Заходзь к. да нас.
  4. прысл. азнач. Ужыв. як абстрактнае абазначэнне часу (звычайна ў спалуч. з часц. «вось»).

    • Вось к. мне трэба было вярнуцца.
  5. злуч. уступальны. часавы. Ужыв. у пачатку даданага сказа і выражае:

    1. частковае або поўнае супадзенне ў часе дзеяння галоўнага і даданага сказаў; у той час як.

      • К. ўзышло сонца, мы ўжо былі дома;
    2. паслядоўнасць дзеяння; пасля таго як.

      • Я надта перапужалася, к. пачула такое;
    3. паўтаральнасць дзеяння (часта са словамі «заўсёды», «кожны раз» і інш.).

      • Мы заўсёды рады, к. вы прыязджалі да нас.
  6. злуч. уступальны. умоўны. Выражае рэальную ўмову здзяйснення, існавання чаго-н.

    • К. працаваць, дык працаваць.
    • К. глянеш з пагорка, то ўсё ўбачыш як на далоні.

калібр, , м.

  1. Дакладны размер якога-н. вырабу, прадмета.

  2. Дыяметр канала ствала агнястрэльнай зброі.

    • Снарад вялікага калібру.
  3. перан. Пра форму, велічыню, якасць чаго-н.

    • Людзі рознага калібру.
  4. Вымяральны інструмент для праверкі размераў, формы і ўзаемнага размяшчэння частак вырабу (спец.).

|| прым. калібравы, .

калібраваць, ; незак.

  1. Правяраць або ўдакладняць калібр (у 1 знач.).

    • К. дрот.
  2. Правяраць дзяленні якога-н. вымяральнага прыбора.

    • К. тэрмометр.

|| наз. калібраванне, і каліброўка, .

калібры, нескл., м. і ж..

Надзвычайна маленькая птушка з яркім апярэннем, водзіцца ў Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы.

каліва, , н.

  1. Асобна ўзятая расліна, сцябліна, саломіна і пад.

    • К. пшаніцы.
  2. Самая малая колькасць чаго-н.

    • К. солі.
  3. у знач. прысл. Крыху (разм.).

  • Да апошняга каліва (разм.) — усё, цалкам.

  • Ні каліва (разм.) — ніколькі, ані.

|| памянш. каліўца, .

|| прым. каліўны, .

каліграф, , м.

Чалавек, які піша прыгожа і разборліва.

каліграфія, , ж.

Майстэрства пісаць прыгожа і разборліва.

|| прым. каліграфічны, .

  • К. почырк.

калідор, , м.

  1. Праход, які злучае асобныя часткі кватэры, будынка.

  2. перан. Вузкая, доўгая прастора, якая злучае сабой што-н., праход.

    • Горны к.
    • Паветраны к. (паласа пралёту для самалётаў).

|| прым. калідорны, .

  • Калідорная сістэма.

калідорны, , м.

Работнік гасцініцы, які абслугоўвае некалькі нумароў.

|| ж. калідорная, .