Verbum

ва́рты, ✂.

Які заслугоўвае чаго-н. або мае каштоўнасць.

• В. ўвагі.
• В. пахвалы.
• Вопыт, варты пераймання.

◊

• Адзін другога варты (разм.) — пра людзей, якія ў аднолькавай ступені маюць адмоўныя якасці, рысы.

• Гроша ломанага не варты (разм.) — не мае ніякай вартасці, ніякага значэння.

• Не варты выедзенага яйца (разм.) — пра што-н. вельмі дробязнае, нікчэмнае.

• Нікуды не варты (разм.) — вельмі дрэнны.

варушы́цца, ✂; незак.

1. Ледзь прыкметна рухацца.

   • Ледзь варушылася лісце.

2. Кішэць, знаходзіцца ў хаатычным руху (пра вялікую колькасць каго-н.).

   • Каля пня варушыліся мурашкі.

3. перан. Займацца чым-н., актыўна дзейнічаць (разм.).

   • Каб усё паспяваць зрабіць, трэба добра в.

4. перан. Праяўляцца, прабуджацца (разм.).

   • Думкі пачынаюць в.

5. варушы(це)ся. Ужыв. пры пабуджэнні да дзеяння (разм.).

   • Но-о, гняды, варушыся!

|| зак. паварушыцца, ✂.

|| аднакр. варухнуцца, ✂, зварухнуцца, ✂ і паварухнуцца, ✂.

|| наз. варушэнне, ✂.

варушы́ць, ✂; незак.

1. Дакранаючыся да чаго-н., прыводзіць у рух.

   • Вецер варушыць траву.

2. чым. Рухаць павольна, злёгку.

   • В. губамі.
   • В. мазгамі (перан. разважаць, думаць; разм. жарт.).

3. Злёгку разграбаць, пераварочваць.

   • В. сена.

|| зак. разварушыць, ✂ і паварушыць, ✂.

|| аднакр. варухнуць, ✂, зварухнуць, ✂ і паварухнуць, ✂.

• Вухам не варухнуць (перан. не звярнуць ніякай увагі на чые-н. словы, дзеянні і пад. і разм.).

|| наз. варушэнне, ✂.

варшта́т, ✂, м.

1. Спецыяльна абсталяваны стол для ручной сталярнай, слясарнай і інш. работы.

   • Слясарны в.

2. Стан для красён (разм.).

|| прым. варштатны, ✂.

ва́рыва, ✂, н. (разм.).

Вараная рэдкая страва.

вары́цца, ✂; незак.

1. Гатавацца кіпячэннем на агні.

   • Булён варыцца.
   • Бульба варыцца.
   • В. у сваім (уласным) саку (перан. жыць або працаваць, не падтрымліваючы сувязі з іншымі, не выкарыстоўваючы іх вопыту).

2. Падвяргацца апрацоўцы шляхам кіпячэння, плаўлення.

   • Клей варыцца.
   • Сталь варыцца.

|| зак. зварыцца, ✂.

вары́ць, ✂; незак.

1. Гатаваць страву, пітво кіпячэннем на агні.

   • В. бульбу.
   • В. абед.

2. Вырабляць што-н. шляхам кіпячэння, плаўлення і пад.

   • В. мыла.
   • В. шкло.

3. Рабіць зварку металічных прадметаў і іх частак.

   • В. сталь.

◊

• Галава варыць у каго (разм.) — пра кемлівага, разумнага чалавека.

|| зак. зварыць, ✂.

|| наз. варка, ✂ і варэнне, ✂.

|| прым. варачны, ✂.

• В. цэх.

варыя́нт, ✂, м.

1. Відазмяненне, разнавіднасць.

   • Праект у двух варыянтах.
   • Дэбютны в. (у шахматах).

2. Розначытанне ў тэксце.

   • Выданне твораў Пушкіна з варыянтамі.

варыя́цыя, ✂, ж.

1. Варыянт (у 1 знач. і кніжн.).

2. Відазмяненне музыкальнай тэмы (у 2 знач.).

   • Тэма з варыяцыямі.

|| прым. варыяцыйны, ✂.

• Варыяцыйнае вылічэнне (адна з галін матэматычнага аналізу).

варэ́нікі, ✂, м.

Від вараных піражкоў, начыненых ягадамі, тварагом.

• В. з вішнямі.