Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авклмнопртухчыэ-
бвдзйклмнпртфхцшя

шырокаэкранны, ✂.

Які мае адносіны да кінафільмаў з павялічаным полем зроку і гукаперадачай, якія набліжаюць успрыняцце да рэальнага.

  • Ш. фільм.
  • Шырокаэкраннае кіно.

шырокі, ✂.

  1. Вялікі ў папярочніку.

    • Шырокая вуліца.
    • Шырока (прысл.) раскрыць вочы (таксама перан.; здзівіцца).

  2. Пра адзенне: прасторны (ці надта прасторны).

    • Куртка шырокая ў плячах.

  3. Які займае сабой вялікую прастору, мае вялікую працягласць.

    • Шырокія стэпы.
    • Наступаць шырокім фронтам.

  4. Размашысты, свабодны.

    • Ш. крок.
    • Ш. жэст (перан. пра высакародны ўчынак са знешняга боку).

  5. перан. Вялікі па колькасці, ступені, ахопу, размаху і пад., масавы.

    • Шырокая сетка школ.
    • Шырокія паўнамоцтвы.
    • Тавары шырокага ўжытку.

  6. перан. Вялікі, неабмежаваны, разнастайны на выбар.

    • Шырокая начытанасць.
    • Шырокая праграма навуковых даследаванняў.
    • У шырокім сэнсе слова (у самым агульным разуменні).

  7. перан. Не абмежаваны ў праяўленні, выяўленні чаго-н., з размахам.

    • Жыць на шырокую нагу (багата, раскошна).
    • Шырокая натура (пра шчодрага, адкрытага таварыскага чалавека).

|| наз. шырыня, ✂ і шырокасць, ✂.

шырспажыў, ✂, м. (разм.).

Прамысловыя тавары шырокага ўжытку.

  • Вытворчасць шырспажыву.

|| прым. шырспажывецкі, ✂.

шырынка, ✂, ж.

Разрэз у пярэдняй частцы штаноў, прарэх.

  • Зашпіліць шырынку.

|| прым. шырыначны, ✂ і шырынкавы, ✂.

шырыня, ✂, ж.

  1. гл. шырокі.

  2. Працягласць чаго-н. у папярочніку, а таксама (разм.) вялікі абшар, шыр.

    • Ш. ракі.
    • Матэрыял шырынёй у адзін метр.
    • Вакол ш. і прастор.

шырыцца, ✂; незак.

Станавіцца больш шырокім, павялічвацца, развівацца.

  • Узараная паласа шырылася.
  • Шырыцца рух прыхільнікаў міру.

шырыць, ✂; незак.

Рабіць больш шырокім, павялічваць, развіваць.

  • Ш. возера.
  • Ш. спаборніцтва паміж калектывамі.
  • Ш. фронт змагароў за мір.

шырэць, ✂; незак.

Станавіцца больш шырокім па тэрыторыі; шырока прасцірацца або расці колькасна, духоўна.

  • Плошча возера шырэе.
  • Шырэюць рады даследчыкаў космасу.

|| зак. пашырэць, ✂.