Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

спагадаць, ; незак.

Адносіцца са спагадай да чыйго-н. гора, бяды.

  • С. чыёй-н. бядзе.

спагадлівы, і спагадны, .

Схільны да спагады, спагадання; чулы, сардэчны.

  • Спагадлівыя суседзі.

|| наз. спагадлівасць, і спагаднасць, .

спаганіцца, ; зак.

Тое, што і апаганіцца.

|| незак. спаганьвацца, .

спаганіць, ; зак. (разм.).

  1. Забрудзіць, зрабіць паганым, нячыстым.

    • С. чыстае вядро памыямі.
  2. перан. Зняважыць, пазбавіць святасці.

|| незак. спаганьваць, .

спагецці, нескл.

Выраб з пшанічнай мукі ў выглядзе доўгіх ніцей, якія адварваюцца цалкам.

  • С. з таматным соусам.

спагнанне, , н.

  1. гл. спагнаць.

  2. Пакаранне за невыкананне або парушэнне чаго-н.

    • С. за парушэнне працоўнай дысцыпліны.

спагнаць, ; зак.

  1. Прымусіць аддаць прызначанае.

    • С. доўг.
    • С. штраф.
  2. на кім. Атрымаць задавальненне, выліўшы свой гнеў, дрэнны настрой на каго-н.

    • С. злосць на дамашніх.

|| наз. спагнанне, .

|| незак. спаганяць, .

|| наз. спаганянне, .

спадар, , м.

Форма ветлівага звароту да афіцыйных прадстаўнікоў або грамадзян сваёй краіны ці іншых краін.

  • Шаноўныя спадары і спадарыні!

|| ж. спадарыня, .

спадарожнік, , м.

  1. Чалавек, які знаходзіцца ў дарозе разам з кім-н.

    • Мой с. — вясёлы чалавек.
    • С. жыцця (перан. пра мужа).
  2. перан. Тое, што спадарожнічае чаму-н., з’яўляецца разам з чым-н.

    • Сырое надвор’е — с. прастудных захворванняў.
  3. Нябеснае цела, якое рухаецца вакол планеты, зоркі.

    • С. Зямлі — Месяц.
  4. Касмічны апарат, які запускаецца ў касмічную прастору з дапамогай ракетных установак.

    • Запусціць с.

|| ж. спадарожніца, .

|| прым. спадарожнікавы, і спадарожніцкі, .

спадарожнічаць, ; незак.

  1. Ісці, ехаць разам з кім-н., быць яго спадарожнікам.

    • С. знаёмым у паездцы на экскурсію.
  2. перан., каму-чаму. Знаходзіцца з нечым у непарыўнай сувязі, адбывацца адначасова або ўслед за чым-н.

    • Яму заўсёды спадарожнічалі ўдачы.
    • Песня і музыка спадарожнічаюць людзям усё жыццё.

|| наз. спадарожнічанне, .