Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

раяль, , м.

Музычны клавішны інструмент з металічнымі струнамі, нацягнутымі па гарызанталі.

  • Іграць на раялі.
  • Вучыцца па класу раяля.

|| прым. раяльны, .

раяніраваць, ; зак. і незак.

  1. Зрабіць (рабіць) падзел на раёны (адміністрацыйныя, эканамічныя і пад.).

  2. Размеркаваць (-мяркоўваць), прызначыць (-чаць) для пэўных раёнаў (спец.).

    • Р. сорт пшаніцы.
    • Насенне раяніраваных сартоў.

|| наз. раяніраванне, .

розна... (а таксама разна...).

Першая частка складаных слоў у знач. розны, з розным (тым, што названа другой асновай), па-рознаму, напр. рознаіменны, рознатыповы, рознасастаўны.

роўна... (а таксама раўна...).

Першая частка складаных слоў са знач.:

  • 1) роўны, з роўным, напр. роўнавугольны, роўнаразмешчаны, роўнарасстаўлены;
  • 2) аднолькава, падобна, напр. роўнавялікі, роўнадаступны, роўнаімавернасны, роўнамагчымы, роўнатрывалы.

рэдкі, і радзейшы, .

  1. Недастаткова густы, вадзяністы.

    • Р. кісель.
    • Рэдкая смятана.
  2. Які складаецца з далёка размешчаных адзін ад аднаго частак, не густы; не шчыльны.

    • Рэдкая барада.
    • Рэдкія зубы.
    • Р. невад (не шчыльна сплецены).
  3. Размешчаны на вялікай адлегласці адзін ад аднаго.

    • Рэдкія паўстанкі.
  4. Які складаецца з аддаленых адзін ад другога момантаў.

    • Рэдкія стрэлы.
    • Р. пульс.
  5. Які паўтараецца, адбываецца, з’яўляецца праз вялікія прамежкі часу.

    • Рэдкая з’ява.
    • Р. госць.
    • Р. чалавек (выдатны, выключны па сваіх якасцях).
    • Рэдка (прысл.) бачыцца.
    • Рэдкія металы.

|| наз. рэдкасць, .

рэмень, і рамень, , м.

  1. Доўгая паласа вырабленай скуры, моцнай тканіны, якая ўжыв. для звязвання, замацавання чаго-н., у якасці пояса, для перадачы руху ад шківа.

    • Сумка на рэмені.
    • Падперазацца рэменем.
    • Р. для вастрэння брытваў.
    • Прывадны р.
    • Прывязныя рамяні (у самалёце, аўтамашыне).
  2. мн. Дзве злучаныя перамычкай палоскі скуры (або моцнай тканіны, заменніка) са спражкамі і ручкай для ўвязвання і пераноскі ручнога багажу.

    • Перавязаць клунак рамянямі.

|| памянш. раменьчык, .

|| прым. раменны, .

  • Раменная вупраж.
  • Раменная пуга.
  • Раменная перадача.