Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

слухацца, ; незак.

  1. Публічна разглядацца (пра судовую справу), публічна заслухвацца (пра чыю-н. інфармацыю, паведамленне і пад.).

    • Слухаецца справа аб забойстве.
    • Слухаюцца даклады па праблемных пытаннях мовы.
  2. Дзейнічаць, паводзіць сябе згодна з чыімі-н. парадамі.

    • С. добрых парад.

|| зак. паслухацца, .

слухаць, ; незак.

  1. Накіроўваць слых на што-н.

    • С. настаўніка.
    • С. музыку.
  2. Публічна разглядаць (судовую справу; афіц.).

    • С. справу аб разводзе.
  3. Вывучаць што-н. наведваючы лекцыі.

    • С. курс уводзін у мовазнаўства.
    • У педінстытуце слухалі лепшых выкладчыкаў.
  4. Вызначыць стан здароўя на слых.

    • С. хворага.
    • Доктар уважліва слухаў сэрца.
  5. Слухацца каго-н., выконваць чые-н. загады, рабіць так, як хто-н. раіць.

    • Слухай, што бацька гаворыць.
    • Трэба с. старэйшых.
    • Вучні павінны с. настаўніка.
  6. слухай(це). Ужыв. таксама ў пачатку размовы як зваротак для таго, каб прыцягнуць увагу (разм.).

    • Слухай, яшчэ я не закончыла, а ты сваё працягваеш.
  7. часц. Адказ (пераважна вайскоўцаў) на якое-н. распараджэнне, які абазначае, што яно будзе выканана.

|| зак. праслухаць, і паслухаць, .

|| наз. слуханне, .

слухач, , м.

  1. Той, хто слухае каго-, што-н.

    • Удзячны с.
  2. У некаторых навучальных установах: навучэнец, студэнт.

    • С. курсаў.

|| ж. слухачка, .

|| прым. слухацкі, .

  • Слухацкая аўдыторыя.

слухмяны, (разм.).

Тое, што і паслухмяны.

|| ж. слухмянасць, .

слушны, .

Абгрунтаваны; практычна карысны; разумны.

  • Слушная думка.

|| наз. слушнасць, .

слых, , м.

  1. Адно з пяці знешніх пачуццяў, якое дае магчымасць успрымаць гукі.

    • Органы слыху.
  2. Здольнасць правільна ўспрымаць і аднаўляць музычныя гукі.

    • Абсалютны с.
    • Падбіраць музыку па слыху.
  3. Вестка, гаворка пра каго-н., звычайна нічым яшчэ не падмацаваная.

    • Пра сына ні слыху.
    • Сярод людзей пра гэта пайшоў нядобры с.

  • Ні слыху ні дыху (разм.) — няма ніякіх вестак.

|| прым. слыхавы, .

  • Слыхавыя органы.
  • С. апарат (для таго, хто дрэнна чуе).

слюда, , ж.

Празрысты слаісты мінерал.

|| прым. слюдзяны, .

  • Слюдзяная жыла.

слядзіць, ; незак. (разм.).

Пакідаць сляды на падлозе, пэцкаючы яе.

  • Не слядзі!

|| зак. наслядзіць, .

сляза, , ж.

  1. Празрыстая саленаватая вадкасць, якая выдзяляецца слёзнымі залозамі вачэй.

    • З вачэй цякуць слёзы.
    • Плакаць горкімі слязамі.
    • Аблівацца слязамі (моцна плакаць).
  2. Адна кропля такой вадкасці.

    • З вока паказалася с.
    • Пусціць слязу (заплакаць; іран.).
  3. мн. Плач.

    • Прыйсці са слязамі.
    • Не стрымаць слёз.
    • Скрозь слёзы (плачучы).
    • Сыр са слязой (перан. з кроплямі вільгаці).

|| памянш. слёзка, і слязінка, .

слязісты, .

Які выдзяляе слёзы.

  • Слязістыя вочы.

|| наз. слязістасць, .