Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

рассыпацца, ; зак.

  1. Высыпаўшыся адкуль-н., раскідацца ў розныя бакі, рассеяцца.

    • Мука рассыпалася па стале.
    • З кошыка рассыпаліся баравікі.
    • Валасы рассыпаліся па плячах (свабодна ляглі).
  2. Размясціцца на адлегласці адзін да аднаго, разысціся па якой-н. прасторы.

    • Каровы рассыпаліся па аўсянішчы.
  3. Разваліцца на дробныя часткі, распасціся.

    • Хлеў хутка рассыплецца.
    • Груда зямлі даволі лёгка рассыпалася.
  4. Разысціся, разбегчыся ў розныя бакі.

    • Дзеці рассыпаліся па дварах.
  5. Абазвацца частымі пералівістымі гукамі.

    • Р. вясёлым рогатам.
  6. Падкрэслена лісліва і шматслоўна выказаць каму-н. што-н. прыемнае (падзяку і пад.; разм.).

    • Р. у падзяках.
  7. Радзіць (разм.).

|| незак. рассыпацца, .

|| наз. рассыпанне, .

рассыпаць, ; зак.

  1. Высыпаць, раскідаць, рассеяць па паверхні.

    • Р. вішні.
    • Р. грыбы.
  2. Насыпаючы, размеркаваць, размясціць.

    • Р. бульбу ў два мяхі.
    • Р. муку ў ёмістасці.
  3. перан., каго-што. Размясціць байцоў на якой-н. адлегласці адзін ад другога.

    • Р. роту ўздоўж дарогі.

|| незак. рассыпаць, .

|| наз. рассыпанне, і рассыпка, .

рассыпісты, .

Які лёгка рассыпаецца на крупінкі, крошкі; які крышыцца.

  • Рассыпістая бульба.

|| наз. рассыпістасць, .

рассыпны, .

Які захоўваецца, утрымліваецца, прадаецца без упакоўкі, россыпам.

  • Р. цэмент.
  • Р. цукар.
  • Р. тавар.

  • Рассыпны строй — баявы строй пяхоты, у якім стралкі размяшчаюцца ланцугом на значнай адлегласці адзін ад другога.

рассыпчаты, .

Тое, што і рассыпісты.

|| наз. рассыпчатасць, .

рассядлацца, ; зак.

Вызваліцца ад сядла.

  • Конь рассядлаўся.

|| незак. рассядлоўвацца, .

рассядлаць, ; зак.

Зняць сядло (з асядланай жывёліны).

|| незак. рассядлоўваць, .

рассяліцца, ; зак.

  1. Пасяліцца ў розных месцах.

    • Р. на беразе возера.
  2. Пасяліцца асобна (пра тых, хто жыў разам).

    • У хаце цесна, р. трэба.

|| незак. рассяляцца, .

|| наз. рассяленне, .

рассяліць, ; зак.

  1. Пасяліць у многіх месцах.

    • Р. студэнтаў па кватэрах.
  2. Пасяліць асобна (пра тых, хто жыў разам).

    • Р. сыноў, а то не мірацца.

|| незак. рассяляць, .

|| наз. рассяленне, .

рассячы, і рассекчы, ; зак.

  1. Секучы, раздзяліць на часткі.

    • Р. палена.
  2. Глыбока парэзаць чым-н. вострым, нанесці глыбокую рану.

    • Р. палец.
    • Р. нагу.
  3. перан. Моцным рухам прарэзаць, раздзяліць, раз’яднаць.

    • Баржа рассекла водную гладзь. Р
    • Рака рассекла луг на дзве часткі.
    • Р. армію праціўніка.

|| незак. рассякаць, .

|| наз. рассяканне, і рассячэнне, .