Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

цемна... (гл. цёмна...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужыв. замест «цёмна...» (у 2 знач.), калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: цемнабровы, цемнавокі, цемнагрывы, цемнаколерны, цемналісты, цемнаскуры, цемнатвары.

цёмна... і цёмна-... (а таксама цемна...).

Першая састаўная частка складаных слоў са знач. цёмны (у 2 знач.); з цёмным адценнем, напр.: цёмнабароды, цёмнавалосы, цёмналісцёвы; цёмна-вішнёвы, цёмна-сіні, цёмна-фіялетавы.

цёмнавало́сы, -ая, -ае.

Які мае цёмныя валасы.

Ц. хлопчык.

цёмны, -ая, -ае.

1. Пазбаўлены святла, асвятлення.

Ц. пакой.

Цёмная ноч.

У хаце было цёмназнач. вык.).

2. Блізкі па колеры да чорнага.

Цёмная хмара.

Цёмныя вочы.

3. перан. Змрочны, пануры, невясёлы.

Цёмныя думкі.

На душы цёмназнач. вык.).

4. перан. Неадукаваны, невысокай культуры; адсталы.

Ц. чалавек.

5. перан. Які выклікае недавер, падазроны.

Цёмная асоба.

Цёмныя махінацыі.

Цёмнае мінулае.

6. Незразумелы, няясны, заблытаны.

Цёмнае пытанне.

7. у знач. наз. цёмная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. Памяшканне для арыштаваных, карцар (уст.).