Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

цвід, -у, М цвідзе, м.

Стракатая шарсцяная ці вігоневая матэрыя з дыяганальным перапляценнем нітак.

|| прым. цві́давы, -ая, -ае.

цвік, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Металічны або драўляны стрыжань, завостраны на канцы, прызначаны для змацоўвання чаго-н.

Забіваць цвікі ў дошку.

2. перан., чаго. Самае значнае, галоўнае (разм.).

Ц. праграмы.

Ц. сезону.

|| памянш. цвічо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. цвіко́вы, -ая, -ае і цвіка́рны, -ая, -ае.

Цвіковая прамысловасць.

Цвікарны цэх.

цвіка́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Рабочы, які займаецца вырабам цвікоў.

цвіка́рня, -і, мн. -і, -рань і -яў, ж.

Майстэрня па вырабе цвікоў.

цвілы́, -а́я, -о́е.

1. Пакрыты цвіллю.

Ц. хлеб.

2. Які патыхае цвіллю.

Ц. пах.

цвіль, -і, ж.

1. Плесневы налёт на чым-н., які ўзнікае ад сырасці, гніення і пад.; бросня (на вадкасці).

2. перан. Аб чым-н. застойным, шкодным.

Адолець адвечную ц.

|| прым. цві́льны, -ая, -ае.

Ц. грыбок.

цвінта́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Двор, агароджанае месца вакол царквы, касцёла, дзе выконваюцца розныя царкоўныя абрады і хаваюць некаторых царкоўных служыцеляў.

На цвінтары раслі векавыя ліпы.

Прыкасцельны ц.

|| прым. цвінта́рны, -ая, -ае.

цвінтарэ́й, -ю, м.

Травяністая лекавая расліна сямейства гарычкавых з ярка-ружовымі кветкамі.

|| прым. цвінтарэ́евы, -ая, -ае.

цвісці́, цвіту́, цвіце́ш, цвіце́; цвіцём, цвіцяце́, цвіту́ць; цвіў, цвіла́, -ло́; цвіці́; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца кветкамі, раскрывацца, распускацца (пра кветкі).

Цвітуць вішні.

Цвітуць астры.

2. перан. Знаходзіцца ў стане фізічнага росквіту, быць здаровым, прыгожым.

Дзяўчына цвіце.

3. перан. Паспяхова развівацца, квітнець.

Цвіці, краіна наша!

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца цвіллю.

Стаячая вада цвіце.

Хлеб цвіце.

|| наз. цвіце́нне, -я, н. (да 1 і 4 знач.).