Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пярэ́сціць². -э́шчу, -э́сціш, -э́сціць; незак. (разм.).

Моцна біць.

П. палкай па спіне.

|| зак. спярэ́сціць, -э́шчу, -э́сціш, -э́сціць; -э́шчаны.

|| наз. пярэ́шчанне, -я, н.

пярэ́чанне, -я, н.

1. гл. пярэчыць.

2. мн. -і, -яў. Доказ, думка супраць чаго-н., выражэнне нязгоды з чым-н.

Праект сустрэў пярэчанні.

Ён не выносіць пярэчанняў.

пярэ́чыць, -чу, -чыш, -чыць; незак.

1. каму. Выказваць нязгоду з кім-, чым-н., прыводзіць доказ супраць чаго-н.

П. дакладчыку.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), чаму. Не адпавядаць, маючы ў сабе супярэчнасць.

Паказанні пярэчаць адно аднаму.

Гэта пярэчыць яго погляду.

|| зак. запярэ́чыць, -чу, -чыш, -чыць (да 1 знач.).

|| наз. пярэ́чанне, -я, н.

пясе́ц, пясца́, мн. пясцы́, пясцо́ў, м.

Палярная лісіца з каштоўным футрам, пераважна сівога колеру, а таксама само футра.

Блакітны, белы п.

|| прым. пясцо́вы, -ая, -ае.

пясня́р, песняра́, мн. песняры́, песняро́ў, м. (паэт.).

1. Пра народнага паэта, вершы якога перакладаюцца на музыку, становяцца песнямі.

Народны п.

2. перан., чаго. Той, хто апявае што-н. (кніжн.).

П. рэвалюцыі.

|| ж. пясня́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. пясня́рскі, -ая, -ае.

пясо́к, -ску́, м.

1. Сыпкія часцінкі кварцу або іншых цвёрдых мінералаў.

Рачны п.

Жоўты п.

Будаваць на пяску што-н. (перан.: на ненадзейнай аснове). П. сыплецца з каго-н. (перан.: пра вельмі старога чалавека; разм.).

2. мн. -скі́, -ско́ў. Прасторы, пакрытыя пяском.

Зыбкія пяскі.

Цукровы пясок — цукар у дробных крупінках у адрозненне ад пілаванага, колатага.

|| памянш. пясо́чак, -чку, м. (да 1 знач.).

|| прым. пясо́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

П. колер (карычнева-жоўты).

пясо́чніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.

1. Прылада, якая ўжывалася некалі для пасыпання пяском напісанага з мэтай прасушвання.

2. У паравозе: скрынка з пяском, які аўтаматычна высыпаецца на рэйкі, калі пачынаюць буксаваць колы (спец.).

3. Запоўненая пяском нізкая шырокая скрынка для дзіцячых гульняў.

П. ў двары.

пясо́чны, -ая, -ае.

1. гл. пясок.

2. Пра цеста і вырабы з яго: сухі і рассыпісты.

Пясочнае цеста. П. торт.

пясту́н, пестуна́, мн. пестуны́, пестуно́ў, м.

1. Той, хто любіць песціцца; балаўнік.

2. Той, каго вельмі песцяць, распешчваюць.

|| ж. пясту́ха, -і, ДМу́се, мн. -і, -ту́х.

пясцо́вы гл. пясец.