Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прына́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -на́д, ж.

Кавалак ежы, а таксама (перан.) усё тое, што прываблівае.

П. для рыбы.

|| прым. прына́дны, -ая, -ае.

прына́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., каго (што).

1. Прыцягваючы ўвагу кормам, прынадай, прымусіць наблізіцца.

П. птушку.

2. Прывучыць да каго-, чаго-н. ласкай, увагай; выклікаць сімпатыю да сабе.

Прынадзіла дзяцейзусёй вуліцы.

|| незак. прына́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прына́джванне, -я, н.

прыназо́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.

У граматыцы: службовае слова, з дапамогай якога выражаюцца адносіны паміж галоўнымі і залежнымі кампанентамі словазлучэння, напр.: ад (сцяны), па (полі), перад (домам) і пад.

|| прым. прыназо́ўнікавы, -ая, -ае.

Прыназоўнікавае словазлучэнне.

прынале́жнасць, -і, ж.

1. да чаго. Знаходжанне ў складзе чаго-н., уваходжанне ў склад чаго-н. (кніжн.).

П. да якой-н. арганізацыі, партыі, класа.

2. Неад’емная ўласцівасць, прымета каго-, чаго-н.

Дапытлівасць — п. маладосці.

прынале́жны, -ая, -ае.

1. Які належыць да чаго-н., уваходзіць у склад чаго-н.

Быць прыналежным да арганізацыі.

2. У граматыцы: які выражае прыналежнасць да каго-, чаго-н.

П. займеннік (мой, твой, іхні і пад.).

прына́мсі, пабочн. сл.

Ва ўсякім разе.

Я, п., чуюўпершыню пра гэта.

прыне́сці, -нясу́, -нясе́ш, -нясе́; -нясём, -несяце́, -нясу́ць; -нёс, -не́сла; -нясі́; -не́сены; зак.

1. каго-што. Несучы, даставіць.

2. перан., што. З’явіцца прычынай, даць у выніку.

П. карысць. П. заспакаенне.

Напружаная праца прынесла свае вынікі.

3. што. Зрабіць, ажыццявіць што-н., што ўказана назоўнікам.

П. клятву (паклясціся). П. падзяку (падзякаваць). П. ў ахвяру што-н. (ахвяраваць).

4. каго (што); безас. і ў спалучэнні са словамі «д’ябал», «чорт», «нячыстая». Пра нечаканы, непажаданы прыход, з’яўленне каго-н. (разм.).

Які чорт прынёс сюды гэту кампанію!

Каго там прынесла нячыстая ў такі час?

|| незак. прыно́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць.

|| наз. прынясе́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.) і прыно́с, -у, м. (да 1 знач.; разм.).

прыні́жаны, -ая, -ае.

1. Уніжаны, зняважаны або які выказвае пакорлівасць.

П. тон.

П. выгляд.

2. Бяспраўны, зняважлівы.

|| наз. прыні́жанасць, -і, ж.

прыні́зіць, -іжу, -ізіш, -ізіць; -іжаны; зак., каго-што.

1. Паставіць у зневажальнае становішча.

2. Зменшыць значэнне каго-, чаго-н.

П. чый-н. аўтарытэт.

|| незак. прыніжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыніжэ́нне, -я, н.

прыні́кнуць, -ну, -неш, -не; -нік, -кла; -ні́; зак., да каго-чаго.

Прыціснуцца, прыпасці.

П. да зямлі.

|| незак. прыніка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.