Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прыкра́сіць, -а́шу, -а́сіш, -а́сіць; -а́шаны; зак., што.

1. Аздобіць, упрыгожыць.

П. апавяданне дасціпнай выдумкай (перан.).

2. Тое, што і закрасіць.

П. боршч.

|| незак. прыкра́шваць, -аю, -аеш, -ае.

пры́красць, -і, ж.

1. гл. прыкры.

2. Пачуццё раздражнення, незадавальнення, крыўды ў выніку чаго-н.

П. бярэ.

Адказаць з прыкрасцю.

3. Тое, што выклікае гэта пачуццё, непрыемнасць.

Прычыніць каму-н. п.

прыкруці́ць, -учу́, -у́ціш, -у́ціць; -у́чаны; зак., што.

1. Прышрубаваць, прымацаваць пры дапамозе шрубы, балта і пад.

П. гайку. П. засаўку да дзвярэй.

2. Закручваючы, прымацаваць, прывязаць.

П. рукі да спіны.

3. Круцячы, убавіць, укараціць.

П. кнот у лямпе.

|| незак. прыкру́чваць, -аю -аеш, -ае.

пры́кры, -ая, -ае.

1. Непрыемны; пакутлівы, цяжкі.

П. дождж.

Прыкрае маўчанне.

2. Які выклікае пачуццё незадавальнення; крыўдны.

П. выпадак.

3. Надакучлівы, нязносны.

П. боль.

4. Прытарны, агідны.

Прыкрая ласкавасць.

|| наз. пры́красць, -і, ж.

прыкры́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; зак., на каго (што).

Крыкнуць — з пагрозай, загадам.

П. на дурасліўца.

|| незак. прыкры́кваць, -аю, -аеш, -ае.

прыкры́цца, -ы́юся, -ы́ешся, -ы́ецца; зак.

1. Накрыцца, пакрыцца.

П. коўдрай.

П. ад сонца.

2. Схаваць, замаскіраваць свае дзеянні, намеры.

П. артыкулам закона.

|| незак. прыкрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. прыкры́цце, -я, н. і прыкрыва́нне, -я, н.

прыкры́цце, -я, мн. -і, -яў, н.

1. гл. прыкрыцца, прыкрыць.

2. Прадмет, за якім можна схавацца.

Стаць пад п.

3. Вайсковая часць, падраздзяленне, якое ахоўвае, прыкрывае каго-, што-н.

Артылерыйскае п.

Група прыкрыцця.

прыкрыццё, -я́, н.

Ахова, заслона.

Пад прыкрыццём агню зенітных батарэй.

прыкры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак.

1. каго-што. Закрыць, накрыць.

П. чыгунок накрыўкай.

2. каго-што. Абараніць дзеяннямі войск.

П. з аўтаматаў хвост калоны.

3. перан., што. Схаваць, не выявіць.

П. сваё хваляванне.

4. што. Ліквідаваць, закрыць (разм.).

П. ларок.

|| незак. прыкрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыкры́цце, -я, н. (да 2 і 3 знач.) і прыкрыва́нне, -я, н.

пры́куп, -у, м.

У некаторых картачных гульнях: карты, якія атрымліваюць у дадатак да здадзеных.

Казырны кароль у прыкупе.

|| прым. прыкупны́, -а́я, -о́е.