Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

лад², -а і -у, М -дзе і ў ладу́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. -у. Спосаб пабудовы гукарада, арганізацыя музычных гукаў.

2. -а. Папярочнае дзяленне на грыфе струнных музычных інструментаў.

3. мн. Клавішы гармоніка, духавых інструментаў.

Перабіраць лады.

|| прым. ла́давы, -ая, -ае.

лад³, -у, М -дзе, м.

У граматыцы: сістэма форм дзеяслова, якая выражае адносіны дзеяння да рэчаіснасці.

Абвесны л.

Загадны л.

Умоўны л.

ла́дам, прысл.

1. Парадкам, як трэба.

Жыццё ідзе л.

2. У згодзе, мірна, спакойна.

Пагутарыць л.

ла́дан, -у, м.

Араматычная смала, якая выкарыстоўваецца для абкурвання ў час богаслужэння.

На ладан дыхаць (разм.) — быць пры смерці.

|| прым. ла́данны, -ая, -ае.

ла́данка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Маленькі мяшочак з ладанам або амулетам, талісманам, які носяць на грудзях з мэтай засцерагчы сябе ад няшчасця.

2. Невялікая пасудзіна, у якой спальваюць ладан.

ла́дачкі, -аў, толькі мн. (дзіц.).

1. гл. ладкі.

2. Назва дзіцячай гульні, пры якой, звяртаючыся да дзіцяці са словамі: «Ладачкі, ладачкі» і г.д., пляскаюць яго далонькі адна аб адну.

ладдзя́¹, -і́, мн. -і́, ж. (уст.).

Вялікая парусная ці веславая лодка.

ладдзя́², -і́, мн. -і́, -е́й, ж.

Шахматная фігура ў форме вежы, якая ходзіць удоўж і поперак дошкі па прамой; тура́.

|| прым. ладзе́йны, -ая, -ае.

Ладзейнае заканчэнне партыі.

ла́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ісці на лад, добра атрымлівацца.

У фірме справа л.

2. Наважвацца, рыхтавацца што-н. рабіць (разм.).

Л. спаць.

ла́дзіць¹, -джу, -дзіш, -дзіць; незак., з кім.

1. Жыць у згодзе.

Яны ўсё жыццё ладзяць з суседзямі.

2. з кім-чым. Прыйсці да згоды, справіцца з кім-, чым-н.

Л. з дзецьмі.

|| зак. зла́дзіць, зла́джу, зла́дзіш, зла́дзіць; зла́джаны.