Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

торг², выкл., у знач. вык. (разм.).

Ужыв. ў знач. дзеяслова торгаць.

Т. за рукаў.

Т. плячом.

то́ргацца, -гаюся, -гаешся, -гаецца; незак.

Рабіць сутаргавыя рухі.

Т. ўсім целам.

|| аднакр. таргану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся.

то́ргаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго-што. Цягнуць, тузаць рэзкімі рухамі, рыўкамі.

Т. вяроўку.

2. Дрыжаць, рабіць сутаргавыя рухі.

Шчака торгае.

3. што і без дап. Балець праз аднолькавыя прамежкі часу, тузаць (звычайна пры ўтварэнні нарываў).

Палец торгае.

4. што. Рэзкім рухам кранаць, зрушваць з месца.

Паравоз торгае вагоны.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прыводзіць у рух паплавок, кляваць, торкаць (пра рыбу).

|| аднакр. таргану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1, 2, 4 і 5 знач.) і то́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1, 2, 4 і 5 знач.).

|| наз. то́рганне, -я, н.

торк, выкл., у знач. вык. (разм.).

Ужыв. ў знач. дзеяслова торкнуць.

Т. нагой суседа.

то́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго і без дап. Таўхаць кароткімі штуршкамі.

Т. у бок.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прыводзіць у рух паплавок, кляваць (пра рыбу).

3. каго. Тузаць за лейцы, прымушаючы каня ісці.

4. чым. Поркаць чым-н. вострым.

|| аднакр. то́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні і таркану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. то́рканне, -я, н.

то́рмаз, -а і -у, мн. тармазы́, -о́ў, м.

1. -а. Прыстасаванне для спынення або запавольвання руху машыны, цягніка і пад.

Аўтаматычны т.

Заскрыпелі тармазы, і машына спынілася.

2. -у, перан. Перашкода ў развіцці чаго-н.

Т. у рабоце.

|| прым. тармазны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.) і то́рмазны, -ая, -ае (да 1 знач.).

то́рны, -ая, -ае.

Пра дарогу: наезджаны, гладкі, роўны.

Т. шлях.

Ісці па торнай дарожцы (таксама перан.: выбраць звычайны шлях, неарыгінальнае рашэнне).

торп гл. тарпа.

торс, -а, мн. -ы, -аў, м.

Тулава чалавека, а таксама скульптура тулава.

Т. спартсмена.

торт, -а, М -рце, мн. тарты́, -о́ў, м.

Кандытарскі выраб са здобнага цеста з крэмам, фруктамі і пад.

Бісквітны т.

|| прым. то́ртавы, -ая, -ае.