Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

крышталягра́фія, -і, ж.

Навука аб крышталях і крышталічным стане рэчыва.

|| прым. крышталеграфі́чны, -ая, -ае.

крышы́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., кры́шыцца; незак.

Драбіцца, рассыпацца на дробныя часткі.

Пячэнне крышыцца.

|| зак. скрышы́цца, скры́шыцца, раскрышы́цца, -кры́шыцца і пакрышы́цца, -кры́шыцца.

крышы́ць, крышу́, кры́шыш, кры́шыць; кры́шаны; незак.

1. што. Наразаць дробнымі кавалкамі; здрабняць што-н.

К. буракі.

2. каго-што. Ламаць, разбіваць на часткі.

К. крэйду.

3. перан., каго-што. Знішчаць (разм.).

К. варожыя ўмацаванні.

4. Накідваць дзе-н. крошак (разм.).

Не крышы на падлогу.

|| зак. скрышы́ць, скрышу́, скры́шыш, скры́шыць; скры́шаны (да 1 і 2 знач.), раскрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 2 знач.) і накрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 1 і 3 знач.).

|| наз. крышэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

крэазо́т, -у, Мо́це, м.

Прадукт сухой перагонкі драўніны — масляністая вадкасць з пахам драўніннага дзёгцю, якая выкарыстоўваецца ў медыцыне і тэхніцы.

|| прым. крэазо́тавы, -ая, -ае.

крэату́ра, -ы, ж., каго або чыя (кніжн.).

Той, хто займае пасаду дзякуючы пратэкцыі якой-н. уплывовай асобы і з’яўляецца паслухмяным выканаўцам яе волі; стаўленік.

крэве́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Невялікі ядомы марскі рак; мяса гэтага рака.

Салат з крэветак.

|| прым. крэве́тачны, -ая, -ае.

Крэветачнае масла.

крэ́да, нескл., н.

1. Сімвал веры ў каталіцкай царкве.

2. перан. Чые-н. перакананні, светапогляд (кніжн.).

крэ́дыт, -у, М -дыце, м. (спец.).

У прыходна-расходных кнігах: падлік расходаў і даўгоў дадзенай установы.

|| прым. крэ́дытавы, -ая, -ае.

крэды́т, -у, Мы́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Продаж тавараў з адтэрмінаванай платай або часовая выдача банкам грошай у доўг на пэўныя расходы з выплатай за гэта працэнтаў.

Узяць мэблю ў крэдыт.

Валютны к.

2. звычайна мн. Грашовыя сумы, адпушчаныя на пэўныя расходы.

Крэдыты на будаўніцтва.

Крэдыты на сацыяльную сферу.

3. перан. Давер’е, аўтарытэт (кніжн.).

Палітычны к.

Карыстацца крэдытам у каго-н.

|| прым. крэды́тны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Крэдытныя аперацыі.

крэдытава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак. і незак., каго-што.

Адпусціць (адпускаць) каму-н. крэдыты.

К. капітальнае будаўніцтва.

|| наз. крэдытава́нне, -я, н.