Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ціху́тка, прысл. (разм.)

1. Вельмі ціха, бясшумна.

2. Паволі, марудна.

3. Употай, цішком.

ціху́ткі, -ая, -ае.

Вельмі ціхі.

Ц. ветрык кратаў галінкі дрэў.

ціш і ці́ша, -ы, ж.

1. Адсутнасць гукаў, шуму; спакой, цішыня.

У начной цішы чуваць далёкія выстралы.

2. Ціхае, бязветранае надвор’е.

цішко́м, прысл.

1. Непрыкметна, паціху.

Ц. выйсці з хаты.

2. Ціха, нягучна, без шуму.

Ц. плакаць.

цішыня́, -і́, ж.

1. Адсутнасць шуму, гукаў; маўчанне.

Вакол была незвычайная ц.

2. Душэўны спакой, уціхаміранне.

У душы — ц. і супакаенне.

3. перан. Адсутнасць баявых дзеянняў; зацішша.

цішэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.

Станавіцца ціхім, цішэйшым.

Вецер цішэе.

цкава́ць, цкую́, цкуе́ш, цкуе́; цкуём, цкуяце́, цкую́ць; цкуй; цкава́ны; незак., каго-што і без дап.

1. кім. Напускаць сабак на каго-н.; нацкоўваць.

Ц. сабакамі.

2. перан. Мучыць нападкамі, праследаваць.

|| зак. зацкава́ць, -кую́, -куе́ш, -куе́; -куём, -куяце́, -кую́ць; -ку́й; -кава́ны.

|| наз. цкава́нне, -я, н.

цма́каць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Прыцмокваць губамі, языком, выказваючы захапленне або незадаволенасць чым-н.

Ну і стрэльба ж у цябе, браце! — цмакаў бывалы паляўнічы.

|| наз. цма́канне, -я, н.

цмок¹, -а, мн. -і, -аў, м.

У казках і народных паданнях: пачвара ў выглядзе змея, дракона.

Асілкі змагаліся з цмокам.

цмок², выкл.

1. Ужыв. гукапераймальна для абазначэння адрывістага гуку, які атрымліваецца раптоўным раскрыццём сціснутых губ.

2. у знач. вык. Ужыв. ў знач. дзеясл. цмокаць—цмокнуць (разм.).

Хлопчык ц. у шчаку бабулю.