Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

змата́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Звіцца ў клубок, маток пры намотванні.

Ніткі добра зматаліся.

2. Спешна пакінуць якое-н. месца (разм.).

Яны ўжо зматаліся адгэтуль.

|| незак. змо́твацца, -аюся, -аешся, -аецца.

змата́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

Матаючы, сабраць, наматаць.

З. пражу.

З. вуды (таксама перан.: спешна пакінуць якое-н. месца; разм.).

|| незак. змо́тваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. змо́тванне, -я, н. і змо́тка, -і, ДМ -тцы, ж.

зматлашы́ць гл. матлашыць.

змаўка́ць гл. змоўкнуць.

змаўля́цца гл. змовіцца.

змаўча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́ і змо́ўчаць, -чу, -чыш, -чыць; зак.

1. Прамаўчаць у адказ на што-н., не пярэчыць.

Яна пакрыўдзілася, але змаўчала.

2. пра што, аб чым. Наўмысля не сказаць.

З. пра хваробу.

|| незак. змо́ўчваць, -аю, -аеш, -ае.

зма́хваць¹ гл. змахнуць.

зма́хваць², -аю, -аеш, -ае; незак., на каго-што (разм.).

Быць падобным на каго-, што-н.

Вашы жарты змахваюць на звычайную грубасць.

змахлява́ць гл. махляваць.

змахну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

Хуткім, рэзкім рухам зняць, сцерці з паверхні чаго-н. або скінуць.

З. пыл.

З. крошкі са стала.

|| незак. зма́хваць, -аю, -аеш, -ае.