Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

траўматы́зм, -у, м.

Траўматычныя пашкоджанні, звязаныя з пэўным відам прафесіі, з якой-н. сферай дзейнасці, асяроддзем.

Барацьба з вытворчым траўматызмам.

траўмі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., каго-што.

1. Нанесці (наносіць) траўму.

Т. руку.

2. перан. Парушыць (парушаць) спакой, нерваваць.

Дарэмна т. чалавека.

|| наз. траўмі́раванне, -я, н.

тра́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Даведнік, які апісвае лекавыя расліны і спосабы лячэння імі.

|| прым. тра́ўнікавы, -ая, -ае.

трафарэ́т, -а і -у, Мэ́це, мн. -ы, -аў, м.

1. -а. Пласцінка з прарэзанымі знакамі, малюнкамі, прызначанымі для ўзнаўлення.

Чарціць па трафарэце.

2. -а. Знакі, малюнкі, нанесеныя пры дапамозе такой пласцінкі.

3. -у, перан. Раз і назаўсёды прыняты ўзор чаго-н., якога бяздумна прытрымліваюцца; шаблон (у 2 знач.).

Мысліць па трафарэце.

|| прым. трафарэ́тны, -ая, -ае.

Трафарэтнае рашэнне; наз. трафарэ́тнасць, -і, ж. (да 3 знач.).

трафарэ́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Тое, што і трафарэт (у 1 знач.: разм.).

2. Пэндзаль, якім малююць па трафарэце.

трафарэ́ціць, -рэ́чу, -рэ́ціш, -рэ́ціць; -рэ́чаны; незак., што (спец.).

Размалёўваць, распісваць пры дапамозе трафарэта.

трафе́й, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Узбраенне і ваенная маёмасць, захопленыя ў пераможанага праціўніка.

Ваенныя трафеі.

2. Рэчы, здабыча як сведчанне або вынік перамогі, поспехаў у якой-н. галіне.

Паляўнічыя трафеі.

3. Арнаментальнае ўпрыгожанне ў выглядзе ваенных даспехаў.

|| прым. трафе́йны, -ая, -ае.

трах, выкл.

1. Ужыв. для абазначэння моцнага адрывістага гуку, трэску.

2. у знач. вык. Ужыв. са знач. дзеяслова трахнуць (разм.).

Т. кулаком па стале.

траха́, прысл. (разм.).

Чуць, амаль.

Т. сапсаваў настрой.

Траха не... (разм.) — чуць не, амаль не.

Траха што (разм.) — амаль што.

трахеі́т, -у, М -хеі́це, м.

Запаленне слізістай абалонкі трахеі.