Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

тра́піць, -плю, -піш, -піць; зак.

1. Пацэліць у што-н., метка кінуўшы, стрэліўшы.

Т. у цэль.

2. Увайсці, пранікнуць куды-н., знайсці тое, што шукаў.

Кароткім шляхам т. туды, дзе чакалі.

3. Апынуцца ў якіх-н. умовах, абставінах (звычайна неспрыяльных).

Т. у непрыемнае становішча.

4. Аказацца дзе-н. у патрэбны момант, апынуцца дзе-н.

Т. на вяселле.

5. Знянацку наступіць на што-н., уступіць у што-н.

Т. нагой у лужыну.

6. Папасці, надарыцца.

Яму трапіла ў рукі цікавая кніга.

Трапіць на кручок каму, чый, да каго (разм.) — даць сябе падмануць, ашукаць, папасціся ў чым-н.

Трапіць на язык каму (разм.) — стаць прадметам гутаркі, абгавораў.

трапі́чны гл. тропік.

трапка́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Ручнік з доўгімі махрамі, звычайна з грубага палатна.

трапло́, -а́, мн. трэ́плы і (з ліч. 2, 3, 4) траплы́, трэ́плаў, н.

1. Прылада, пры дапамозе якой трэплюць лён.

2. перан. Чалавек, які гаворыць лухту, бязглуздзіцу; пустазвон (разм.).

тра́пны, -ая, -ае.

1. Які дакладна пападае ў цэль; метка накіраваны ў цэль.

Т. стрэл.

2. перан. Які дакладна і правільна падмячае, схоплівае што-н., дакладна і востра выражае, перадае асноўную сутнасць з’явы і пад.

Т. выраз.

|| наз. тра́пнасць, -і, ж.

трапята́цца, -пячу́ся, -пе́чашся, -пе́чацца; -пячы́ся; незак.

1. Пастаянна рухацца, варушыцца, дрыжаць.

Трапечацца лісце асіны.

Трапечуцца ветразі.

У сетцы трапяталася рыба.

2. Узмоцнена, часта біцца з прычыны моцнага хвалявання (пра сэрца).

Сэрца трапечацца ў грудзях.

|| наз. трапята́нне, -я, н.

трапята́ць, -пячу́, -пе́чаш, -пе́ча; -пячы́; незак.

1. Дрыжаць, рухацца, варушыць чым-н.

Лісце трапятала на ветры.

Верабей трапеча крыламі.

2. Мільгаць (пра агонь, святло і пад.).

Удалечыні трапяталі невядомыя агеньчыкі.

3. Узмоцнена, часта біцца (пра сэрца).

Сэрца трапятала ад радасці.

4. Адчуваць страх перад кім-н.

Перад ім кожны трапеча.

|| наз. трапята́нне, -я, н.

трапяткі́, -а́я, -о́е.

1. Які пастаянна варушыцца, дрыжыць; дрыгатлівы.

Вецер скалыхнуў трапяткое лісце.

2. Лёгкі, хуткі ў рухах, поўны энергіі (разм.).

Т. конь.

трапятлі́вы, -ая, -ае.

Тое, што і трапяткі (у 1 знач.).

тра́са, -ы, мн. -ы, трас, ж.

1. Лінія на карце або на зямной паверхні, якая намячае кірунак чаго-н.

Т. трубаправода.

2. Дарога, шлях.

Аўтамабільная т.

Паветраная т.

3. След, які пакідае за сабой трасіруючая куля, снарад і пад.

Т. ракеты.

|| прым. тра́савы, -ая, -ае.