Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

э́кстра, нескл. прым.

Самы лепшы, найвышэйшы (пра якасць, гатунак тавару).

Шакалад э.

экстра..., прыстаўка.

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па знач. словам «найвышэйшы», «звыш», «па-за», «дадаткова», напр.: экстраклас, экстраардынарны, экстразанальны, экстрапошта.

экстраардына́рны, -ая, -ае (кніжн).

Надзвычайны, які выходзіць за межы звычайнага, рэдкі; проціл. ардынарны.

Экстраардынарны прафесар (уст.) — пасада ў навучальнай установе, якую займаў звышштатны прафесар.

|| наз. экстраардына́рнасць, -і, ж.

экстравага́нтны, -ая, -ае (кніжн.).

Які звяртае на сябе ўвагу сваёй незвычайнасцю, своеасаблівасцю.

Э. касцюм.

Экстравагантныя паводзіны.

|| наз. экстравага́нтнасць, -і, ж.

экстра́кт, -у, М -кце, мн. -ы, -аў, м.

Тое, што і выцяжка (у 2 знач.).

|| прым. экстра́ктны, -ая, -ае.

э́кстранны, -ая, -ае.

1. Тэрміновы, неадкладны.

Экстраннае тармажэнне.

2. Надзвычайны, непрадугледжаны, паспешны.

Экстранныя расходы.

|| наз. э́кстраннасць, -і, ж.

экстрасэ́нс, -а, мн. -ы, -аў, м.

У парапсіхалогіі: чалавек, які валодае звышадчувальнымі здольнасцямі, успрымае біяпалі, можа ўздзейнічаць на іх.

экстрасэнсо́рны, -ая, -ае (спец.).

У парапсіхалогіі: які мае адносіны да форм звышадчувальнага, звышпачуццёвага ўспрыняцця.

|| наз. экстрасэнсо́рнасць, -і, ж.

экстрэма́льны, -ая, -ае.

Крайні па сваім праяўленні (сіле, велічыні), які вылучаецца такім праяўленнем; небяспечны.

Экстрэмальныя ўмовы.

Э. спорт.

экстрэмі́зм, -у, м.

Схільнасць да крайніх поглядаў і мер (звычайна ў палітыцы).

|| прым. экстрэмі́сцкі, -ая, -ае.