Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

паварухну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Аднакр. да паварушыць.

павару́шаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад паварушыць.

павару́швацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Варушыцца злёгку або час ад часу. Тым часам то той, то другі паварушваўся на нарах, абуджаўся. Колас.

павару́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што або чым.

Варушыць крыху або час ад часу. Вецер паварушвае валасы. Паварушваць пальцамі. □ [Старац] усё іграў і нават паварушваў у такт плячом. Чорны.

паварушы́цца, ‑рушуся, ‑рушышся, ‑рушыцца; зак.

1. Зрабіць некалькі рухаў; пашавяліцца. Усе трое сядзелі хвіліну нерухома, баючыся дыхнуць, не тое што паварушыцца. Шашкоў. Старшыня рэўкома папярэдзіў: без яго каманды ніхто не мае права нават паварушыцца. Грахоўскі.

2. перан. Заняцца чым‑н., праявіць актыўнасць у чым‑н. [Шыковіч:] — Дык што ж, па-твойму, пакінуць .. [Савіча] ворагам? Не паварушыцца, каб даказаць яго сумленнасць, рэабілітаваць яшчэ адно добрае імя, як рэабілітаваны імёны тысяч ні ў чым не вінаватых людзей. Шамякін. Тады толькі паварушыўся стараста і вызваліў з балота а. Мадэста. Колас.

паварушы́ць, ‑рушу, ‑рушыш, ‑рушыць; зак.

1. каго-што. Датыкаючыся да каго‑, чаго‑н., вывесці са стану спакою. Паварушыць вуголле ў печы. □ — Ахрэм, устань... — нарэшце паварушыла [жонка] мужа за плячо. Мележ. // чым. Злёгку, крыху варухнуць. Фельчар нічога не сказаў, а толькі паварушыў вусамі. Пестрак.

2. што. Крыху разгрэбці; павярнуць. Паварушыць сена.

•••

Пальцам не паварушыць — не зрабіць ніякіх намаганняў для ажыццяўлення чаго‑н.

паварчу́к, ‑а, м.

Разм. Хлопчык, які працуе на кухні і дапамагае повару. Маленькі паварчук.

павары́ха, ‑і, ДМ ‑рысе, ж.

Жан. да повар.

павары́цца, ‑варыцца; зак.

1. Зварыцца — пра ўсё, многае.

2. Варыцца некаторы час. Бульба паварылася паўгадзіны.

павары́ць, ‑вару, ‑варыш, ‑варыць; зак., што.

1. Зварыць усё, многае. Паварыць усё мяса.

2. і без дап. Варыць некаторы час. Паварыць мяса з гадзіну.