Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зашчапі́ць, ‑шчаплю, ‑шчэпіш, ‑шчэпіць; зак., што.

1. Зачыніць на зашчапку. Спяшаючыся, [Пракоп] зашчапіў дзверы .. і заткнуў у прабой дубовы калок-затычку. Якімовіч. Зашчапіла [Грасыльда] за сабой у сенцах дзверы на кручок, бразнула клямкай, ідучы ў хату. Пташнікаў.

2. Накінуць зашчапку, кручок і пад. на прабой. Прыбіральшчыца зашчапіла кручок і з пакрыўджаным выглядам узялася за сваю справу. Быкаў.

за́шчапка і зашчэ́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.

1. Прыстасаванне для запірання дзвярэй у выглядзе кручка або пласцінкі з прораззю, якое накладваецца на прабой. Заперці дзверы на зашчапку. □ Штурхнуў [Сымон] дзверцы з усёй сілы, — Бразь там зашчапка-кручок! Колас. Бразнула зашчапка, і ў хату зайшоў сын. Федасеенка.

2. Разм. Тое, што і прышчэпка. — Трымай бялізну, я буду адшчэпліваць зашчапкі, — узяўся .. [Антон] памагаць. Пальчэўскі.

зашчапля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да зашчапіцца.

2. Зал. да зашчапляць.

зашчапля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да зашчапіць.

зашчаці́нець, ‑ее; зак.

Разм. Зарасці жорсткімі кароткімі валасамі (пра твар). Твар зашчацінеў. Шчокі зашчацінелі.

зашчаці́ніцца, ‑ніцца; зак.

Разм. Тое, што і зашчацінець.

зашчо́ўкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць шчоўкаць. // Прашчоўкаць. [Дзяцел] выдзеўб нешта ў кары, зашчоўкаў і паляцеў. Ляўданскі.

зашчо́ўквацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да зашчоўкнуцца.

2. Зал. да зашчоўкваць.

зашчо́ўкваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да зашчоўкнуць.

зашчо́ўкнуцца, ‑нецца; зак.

Замкнуцца, зачыніцца, утварыўшы пры гэтым рэзкі, кароткі гук. [Дзверы] лёгка падаліся ўперад і тут жа пайшлі назад, моцна зашчоўкнуліся. Васілевіч.