Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

палыхну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да палыхаць.

пальба́, ‑ы, ж.

Дзеянне паводле дзеясл. паліць ​1 (у 5 знач.), а таксама гукі, якія ўтвараюцца пры гэтым дзеянні. Гарматы толькі выйшлі з бою І астываюць ад пальбы. Прыходзька. Адказваючы кароткімі чэргамі на бесперапынную пальбу немцаў, разведчыкі ўсё глыбей і глыбей спускаліся ў яр. Курто.

па́льма, ‑ы, ж.

1. Паўднёвае вечназялёнае дрэва з высокім прамым ствалом і кронай з перыстых або веерападобных лістоў. Разам з дубам, клёнам і вязам падымаліся пальмы. Маўр. Каля акна стаялі вагоны — фікус і пальма. Федасеенка.

•••

Какосавая пальма — высокая пальма з кольчатым ствалом і перыстым лісцем, якая дае плады ў выглядзе вялікіх арэхаў.

Фінікавая пальма — пальма з кронай вялікіх перыстых лістоў, якая дае салодкія плады — фінікі.

Пальма першынства — першае месца ў дасягненні чаго‑н. (ад звычаю ў старажытнай Грэцыі ўзнагароджваць пераможцу ў спаборніцтвах пальмавай галінкай або вянком).

[Лац. palma.]

па́льмавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да пальмы, пальмаў. Пальмавы ліст. // Які складаецца з пальмаў (пра лес, парк і пад.). Цяпер і я сяджу у пальмавых алеях, Гляджу у даль і слухаю прыбой. Гурло. // Які зроблены, атрыманы з пальмы, яе пладоў. Пальмавы цукар. Пальмавае віно.

2. у знач. наз. па́льмавыя, ‑ых. Сямейства аднадольных раслін, якія растуць у тропіках і субтропіках.

пальме́та, ‑ы, ДМ ‑меце, ж.

Архітэктурнае ўпрыгожанне, якое мае выгляд стылізаванага веерападобнага ліста пальмы.

[Фр. palmette — пальмачка.]

пальмі́ра, ‑ы, ж.

Спец. Адна з гарнітур рускіх друкарскіх шрыфтоў.

[Ад назвы старажытнага горада ў Сірыі.]

пальміці́н, ‑у, м.

Хімічнае рэчыва, якое ўваходзіць у склад пальмавага алею і іншых тлушчаў, ужываецца для вырабу мыла і свечак.

[Ад лац. palma — пальма.]

пальміці́навы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пальміціну. Пальміцінавая кіслата.

пальну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Аднакр. да паліць ​1 (у 5 знач.).

пальпа́цыя, ‑і, ж.

Спец. Метад абследавання хворага шляхам абмацвання пальцамі або далонямі рук.

[Ад лап. palpatio — ашчупванне.]